Το Μεσολόγγι είναι…Ιδέα!

Η θυσία του Καψάλη, πίνακας Θ. Βρυζάκη

Το πιο μικρό και ένδοξο αλωνάκι στον κόσμο, με αυταπάρνηση να είναι μην σκλαβωμένο και με ζήλο για την όμορφη ελευθερία, έπλασε το άστρο της νυχτός και το άστρο της ημέρας για να είμαστε πάλι εμείς οι Νεοέλληνες Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, αλλά αυτή τη φορά… από τα δεσμά μας!

Του Γιώργου Π. Μπαμπάνη

Όπως ο «Θεός» έπλασε τον άνθρωπο, έτσι και το Μεσολόγγι έπλασε την Ελευθερία! Και την έπλασε, την πιο κατάλληλη εποχή, την άνοιξη! Που όπως αναφέρει ο γεωμετρημένος Σολωμός «Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη…». Την εποχή, που η φύση σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο δίνει άλλη χάρη. Που όπως οι «βάρβαροι» θέλουν τα μνημεία μας με νύχια και με δόντια έτσι και τότε ήθελαν να απολαύσουν όσο γίνεται πιο γρήγορα αυτή τη μαγεία της φύσης! Που η σάλπιγγα ενώ ηχούσε στα αυτιά των βασανισμένων Μεσολογγιτών βάζοντας τους σε πειρασμό για τη γλυκιά ζωή και να απολαύσουν, παρά τα δεινά τους, την ομορφιά της φύσης εκείνοι επέλεξαν να θυσιαστούν και να δείξουν ότι η δύναμη τους ήταν πέλαγος και η θέληση τους βράχος!

Μέσα από την Άβυσσο και το Έρεβος και τη μυρωδιά του Θανάτου από όλη την καμένη γη του Μεσολογγίου φύτρωνε η… Ελευθερία. Μία Ελευθερία που αντί να την αξιοποιούμε καλύτερα, που αντί να μην γινόμαστε βάρος στις επόμενες γενιές με τις κάκιστες επιλογές που κάνουμε ακόμη βαδίζουμε δίχως στόχο, δίχως σκοπό και πόσο μάλλον…Πολιορκημένοι! Οι Μεσολογγίτες και όλη η ιστορία των Ελλήνων έδειξαν πως είμαστε μία φυλή που μας ταιριάζουν τρεις ιδιαίτεροι χαρακτηρισμοί: Η αρετή, το θάρρος και η τόλμη! Ο αγώνας των πολιορκημένων ενάντια στις κακουχίες, ενώ γίνονται πραγματικά ελεύθεροι με την πνευματική νίκη ενάντια σε μια σειρά από πειρασμούς. Γίνεται λόγος για την εσωτερική ελευθερία της θέλησης να υπερβούν όλα αυτά που απειλούν τη δυναμικότητα της αντίστασής τους, όχι μόνο την πείνα και τη σωματική εξασθένηση αλλά και κάθε πειρασμού που προσφέρει η ίδια η ομορφιά της φύση!

Η Έξοδος

Έτσι και η έξοδος από τα δεσμά και τα δεινά ορίστηκε για την νύχτα του Σαββάτου του Λαζάρου με ξημερώματα Κυριακής των Βαΐων, μεταξύ 10ης και 11ης Απριλίου 1826! Τα μεσάνυχτα, σύμφωνα με το σχέδιο, χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες, υπό τους Δημήτριο Μακρή, Νότη Μπότσαρη και Κίτσο Τζαβέλα, με την ελπίδα να διασπάσουν τις εχθρικές γραμμές, επωφελούμενοι από τον αιφνιδιασμό των πολιορκητών. Νωρίτερα είχαν σκοτώσει τους Τούρκους αιχμαλώτους, ενώ στην πόλη παρέμειναν τραυματίες και γέροι.

Όμως, το σχέδιο της εξόδου, είτε προδόθηκε, είτε δεν εφαρμόστηκε σωστά κι έτσι οι δυνάμεις του Ιμπραήμ κατέσφαξαν με τα γιαταγάνια τούς μαχητές της ελευθερίας. Στο μεταξύ, μέσα στο Μεσολόγγι είχαν αρχίσει οι σφαγές από τους Τουρκοαιγύπτιους, που είχαν εισβάλει από άλλο σημείο της πόλης.

Σε πολλά σημεία σημειώθηκαν δραματικές σκηνές: ο δημογέροντας Χρήστος Καψάλης, όταν κυκλώθηκε από τους εισβολείς στο σπίτι του, όπου είχαν συγκεντρωθεί τραυματίες, γέροντες και γυναικόπαιδα, έβαλε φωτιά στην πυριτιδαποθήκη, ενώ ο μητροπολίτης Ρωγών Ιωσήφ ανατίναξε τον Ανεμόμυλο, στην τελευταία πράξη αντίστασης, όταν κυκλώθηκε από τους εχθρούς. Το πρωί της 10ης Απριλίου, ανήμερα των Βαΐων, η οθωμανική ημισέληνος κυμάτιζε στα χαλάσματα του Μεσολογγίου.

Οι πληροφορίες για τις απώλειες των Ελλήνων κατά την πολιορκία και την έξοδο είναι αντιφατικές. Πιθανότερο φαίνεται ότι από τους 3.000 που πήραν μέρος στην έξοδο, οι 1.700 έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι. Ανάμεσα στους νεκρούς, ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, ο Μιχαήλ Κοκκίνης, ο Αθανάσιος Ραζηκότσικας, ο Νικόλαος Στορνάρης, ο γερμανός εκδότης της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά» Ιάκωβος Μάγιερ και άλλοι γερμανοί φιλέλληνες. Γύρω στα 6.000 γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν για να πουληθούν στη Μεθώνη και στα σκλαβοπάζαρα της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας. Οι απώλειες για τους τουρκοαιγύπτιους εισβολής ανήλθαν σε 5.000 άνδρες.

Η φλόγα έμεινε άσβεστη

Η Επανάσταση μετά την πτώση του Μεσολογγίου είχε σχεδόν κατασταλεί. Η φλόγα της, όμως, παρέμεινε άσβεστη, καθώς η ήττα μετατράπηκε σε νίκη. Ένα νέο κύμα φιλελληνισμού αναδύθηκε μετά την αμαύρωση του Αγώνα, εξαιτίας του εμφύλιου σπαραγμού. Αυτό με τη σειρά του επηρέασε εμμέσως την ευρωπαϊκή διπλωματία για τα εθνικά δίκαια των Ελλήνων. Πολλά έργα, ζωγραφικά, λογοτεχνικά και άλλα, απαθανάτισαν τη θυσία των Μεσολογγιτών. Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός έγραψε την ημιτελή ποιητική του σύνθεση «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», με τους γνωστούς στίχους από το Σχεδίασμα Β':

“ Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει

Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.

Τα μάτια η πείνα εμαύρισε' στα μάτια η μάνα μνέει'

Στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:

«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σέχω γω στο χέρι;

Οπού συ μου γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει»

Αμέσως μετά την κατάληψη του Μεσολογγίου, ο Κιουταχής με τον στρατό του κατευθύνθηκε προς την Ανατολική Στερεά Ελλάδα, με αντικειμενικό σκοπό την κατάληψη της Αττικής. Ο Ιμπραήμ επανήλθε στην Πελοπόννησο για να εξαλείψει και τις τελευταίες εστίες αντίστασης σε Μάνη και Αργολίδα.

Το Μεσολόγγι απελευθερώθηκε στις 11 Μαΐου 1829. Το 1937 αναγνωρίστηκε ως «Ιερά Πόλις» και η Κυριακή των Βαΐων ορίστηκε ως επέτειος της εξόδου.

Ο Δημήτρης Λιαντίνης σε αναφορά του για το Μεσολόγγι αναφέρει:

«Το Μισολόγγι είναι ο τόπος που κατάργησε την εκλογή και θέσπισε την απόφαση. Το τειχιό και η πέτρα, που απάνου της έσκασε κεραυνός γεννημένος από τη βίαιη κρούση των δυνάμεων του Μηδενός και του Είναι, και την όρισε κατοικία του ανθρώπου.

Έξω από τα τείχη ευρίσκεται η ζωή, που πληρώνεται με την τιμή του θανάτου. Μέσα από τα τείχη ευρίσκεται ο θάνατος, που εξαργυρώνεται με την ατιμία της ζωής. Ούτε μέσα να μείνει κανείς ημπορεί, γιατί τον σκιάζει η ντροπή της σκλαβιάς, ούτε έξω βολεί να περάσει, γιατί τον βιάζει η απειλή του Άδη: "Εκείθε με τους αδερφούς, εδώθε με το Χάρο." Στο Μισολόγγι άνθισε η πράξη της ζωής απάνου στην απόφαση του θανάτου.Γιατί το Μεσολόγγι δεν είναι τόπος είναι Ιδέα!!!Σύγχρονοι Μ. Αλεξανδροι ... σύγχρονοι Λεωνιδες ... σύγχρονες Θερμοπύλες....