Η Γιορτή της Σημαίας σήμερα και πριν από πενήντα χρόνια

Σήμερα, 27 Οκτωβρίου, παραμονή της επετείου του ηρωικού ΟΧΙ, γιορτάζουμε και τιμούμε την ένδοξη Ελληνική Σημαία. Πότε καθιερώθηκε η πρώτη και η επίσημη Ελληνική Σημαία. Και μια διδακτική ιστορία για το πώς ήταν η γιορτή της Σημαίας πριν από 50 χρόνια

Γράφει ο Γιώργος Π. Μπαμπάνης

Ο παππούς μου Δημήτρης Στεργίου σημαιοφόρος του Γυμνασίου της Παλαμαϊκής Σχολής Μεσολογγίου το 1960 στην παρέλαση για την εθνική γιορτή της 28^ης Οκτωβρίου 1940 

Όλοι γνωρίζουμε ότι η Γιορτή της Σημαίας είναι μια από τις πιο σημαντικές γιορτές στη χώρα μας. Το κάθε μπαλκόνι σήμερα σημαιοστολίζεται με τη  γαλανόλευκη περηφάνια του Έθνους μας. Η εθνική μας σημαία περιέχει εννέα ισοπαχείς, οριζόντιες και εναλλασσόμενες λευκές και κυανές λωρίδες καθώς και έναν λευκό σταυρό μέσα σε κυανό τετράγωνο στο πάνω προίστιο μέρος. Οι εννέα λωρίδες αντιστοιχούν στις συλλαβές της ιστορικής φράσης << Ελευθερία ή Θάνατος>>. Ο σταυρός συμβολίζει τον σταυρό του χριστιανισμού και της ορθόδοξης πίστης, όπως και ο σταυρός στον ιστό (σιγά-σιγά εξαφανίζεται κι αυτός, αφού πολλοί ιστοί δεν φέρουν τον σταυρό!)

Σημαίες και λάβαρα με το σύμβολο του σταυρού για πρώτη φορά παρατηρούνται στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατά την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου.  Στη μεταβυζαντινή εποχή σημαίες με το σύμβολο του σταυρού είχαν χρησιμοποιηθεί από τους  Έλληνες  σε διάφορες εποχές σε περιπτώσεις εξεγέρσεων. H πρώτη ελληνική σημαία με το λευκό σταυρό σε γαλανό φόντο σχεδιάστηκε, υφάνθηκε, ευλογήθηκε και υψώθηκε στη Μονή Ευαγγελίστριας στη Σκιάθο το 1807. H ελληνική σημαία καθορίστηκε το 1822–1978 από το Σύνταγμα της Επιδαύρου και είχε το σταυρό, ως σύμβολο της ορθοδοξίας. Η Επίσημη Σημαία του Ελληνικού κράτους καθιερώθηκε με νόμο στις 21-12-1978 "ναυτική", αυτή με τις οριζόντιες λευκές και γαλάζιες γραμμές. Από το 1832 έως το 1974 η μπλε σημαία με το λευκό σταυρό χρησιμοποιούνταν στο εσωτερικό της χώρας και η σημερινή σημαία, με το σταυρό πάνω αριστερά και τις ρίγες, χρησιμοποιούνταν στο εξωτερικό.

Όπως γνωρίζουμε η ιστορία μας είναι γεμάτη από περιστατικά αυτοθυσίας αγωνιστών για την προστασία της ελληνικής σημαίας, για να κυματίζει περήφανα στα ελληνικά εδάφη.Η τιμή και η χάρη να την κρατήσεις είναι ιδιαίτερη και μοναδική. Αυτή την τιμή τη γεύονται ελάχιστοι άνθρωποι. Κυρίως άνθρωποι που έχουν θυσιαστεί για την πατρίδα, οι φοιτητές που γίνονται αρχηγοί σε στρατιωτικές σχολές,  και  οι μαθητές που κοπιάζουν… στο σχολείο όχι μόνο για να ξεχωρίσουν από τη μάζα… αλλά και για να δείξουν στους επόμενους το δρόμο  να γίνουν ακόμη καλύτεροι από αυτούς και να δεχτούν το μεγαλύτερο αριστείο της ζωή τους, να κρατήσουν το σύμβολο της πατρίδας. Ένας από αυτούς ήταν και ο παππούς μου Δημήτρης Στεργίου,  ο οποίος στα μαθητικά εκείνα χρόνια της φτώχειας, της στέρησης, της συνεχούς μελέτης και διδασκαλίας ( άνευ απεργιών και καταλήψεων), του σεβασμού στο δάσκαλο… κατάφερε να ανακηρυχθεί (όχι με κλήρωση, βεβαίως, βεβαίως!!!) σημαιοφόρος της Παλαμαϊκής Σχολής του Μεσολογγίου το έτος 1960. Όπως μού διηγείται Τόσο για την παράδοση της σημαίας όσο και για το τελετουργικό της παρέλασης μού έχει διηγηθεί, μεταξύ πολλών άλλων, τα εξής: << Την ημέρα αυτή διοργανωνόταν, πριν από πενήντα-εξήντα χρόνια, στα εξατάξια τότε Γυμνάσια της χώρας η περίλαμπρη σχολική, κοινωνική και πνευματική εκδήλωση για τη Γιορτή της Σημαίας, παρουσία πλήθους δημοσίων αρχών και τοπικών φορέων. Ως σημαιοφόρος της έκτης τάξης ανακηρυσσόταν με εκφώνηση του εκάστοτε γυμνασιάρχη ο πρώτος στη βαθμολογία μαθητής της πέμπτης τάξης, δηλαδή κατά το προηγούμενο σχολικό έτος. Επίσης,  ως παραστάτες ανακηρύσσονταν οι μαθητές που πρώτευαν σε βαθμολογία κατά το προηγούμενο σχολικό έτος στις αντίστοιχες  πρώτη, δεύτερη, τρίτη και τέταρτη και τάξεις τους, καθώς και οι μαθητές που πρώτευαν στις εισαγωγικές εξετάσεις στα τότε εξατάξια Γυμνάσια (τότε η εισαγωγή στο Γυμνάσιο γινόταν ύστερα από εξετάσεις!).

Η πιο συγκινητική στιγμή ήταν όταν ο γυμνασιάρχης με προσκάλεσε να παραλάβω τη σημαία και μού είπε με συγκίνηση : << Στεργίου, σου παραδίδω την ιεράν σημαίαν δια να τη φυλλάτης και να την τιμάς!>>. Σημειώνεται ότι τα ίδια λόγια έλεγε στον εκάστοτε σημαιοφόρο κατά την παράδοση της ελληνικής σημαίας. Μόλις παρέλαβα τη Σημαία από τον γυμνασιάρχη, χάραξα στον ιστό της το ονοματεπώνυμό μου, όπως είχαν κάνει και όλοι οι προηγούμενοι σημαιοφόροι.

Κατά την εκδήλωση παρευρισκόταν και ο αείμνηστος πατέρας μου, Λεωνίδας, ο οποίος πέρα από συγκινημένος ήταν και… περιχαρής, διότι αμέσως με τα χρήματα από τις χορηγίες έσπευδε να εξοφλήσει το καθυστερημένο  ενοίκιο του δωματίου, όπου έμενα στο Μεσολόγγι σε όλα τα σχολικά έτη, και εστιατόριο όπου έτρωγα (λιτά, βεβαίως, βεβαίως!)».

Όσον αφορά το τελετουργικό που αφορά τη συμμετοχή του σημαιοφόρου και των παραστατών στις παρελάσεις, μού έχει διηγηθεί τα εξής: «Των περισσότερων παιδιών οι γονείς ήταν φτωχοί τα χρόνια εκείνα, αλλά και των παιδιών της περιοχής της Παλαιομάνινας, του Στρογγυλοβουνίου, του Πενταλόφου και της Ρίγανης ακόμη πιο φτωχοί. Όμως με αιματηρές οικονομίες έραβαν στα παιδιά τους ένα μπλε κοστούμι ( θα το χρειαζόταν και για αργότερα)για την αξιοπρεπή συμμετοχή τους στις παρελάσεις. Οι γονείς μου, για τις ανάγκες των παρελάσεων και τη συμμετχή μου σε αυτές ως σημαιοφόρου, μού βρήκαν ένα μπλε γαμπριάτικο κουστούμι, του Γιάννη Ναούμη! Και έβλεπε κανείς να παρελαύνουν τα τμήματα με σεβασμό, με καμάρι, με βήμα, υπό την καθοδήγηση του ακούραστου γυμναστή μας  Μάκου (Γεράσιμου) Τζάνου.

Η συμμετοχή μας άρχιζε την παραμονή της γιορτής με την κατάθεση στεφάνων και όλα τα τμήματα ήταν παρατεταγμένα στο προαύλιο. Τότε ο γυμναστής έδινε το παράγγελμα «εμπρός εις την Σημαία αποκαλυφθείτε» και έβγαινε η Σημαία με τον σημαιοφόρο και τους παραστάτες. Και ακολουθούσε το παράγγελμα «Καλυφθείτε» (για τα πηλίκια). Αυτός ήταν ο σεβασμός που μας ενέπνεε ο δάσκαλος για το σύμβολο του Έθνους ( σήμερα κάποιοι το καίνε και κάποιοι λένε ότι το πήρε… ο αέρας από τα Ίμια). Αμέσως ξεκινούσαμε, μπροστά τα τύμπανα και οι σαλπιγκτές, πίσω η σημαία και το τμήμα της Τιμητικής Φρουράς της Σημαίας ( οι μαθητές του βαθμού 16) με το λευκό κάλυμμα στα πηλίκια και ακολουθούσαν τα επόμενα τμήματα. Η επιστροφή της Σημαίας γινόταν με τα τύμπανα και την Τιμητική Φρουρά και με το ίδιο τελετουργικό της εισόδου της Σημαίας στο γραφείο του Γυμνασιάρχη.

Την επόμενη ημέρα της γιορτής πάλι ακολουθούσαμε την ίδια διαδικασία, πηγαίναμε στη Μητρόπολη για τη Δοξολογία και μέσα έμπαινε μόνον η Σημαία με τους παραστάτες και στη συνέχεια ακολουθούσε η παρέλαση στην πλατεία. Και μη νομίσει κανείς ότι λίγα μέτρα μετά τους επίσημους ότι διαλύαμε τα τμήματα. Όχι, γιατί επιστρέφαμε τη Σημαία πάλι με τον ίδιο σεβασμό στο Σχολείο»