Ο Δήμος Ξηρομέρου δεν είναι στην ... Αιτωλοακαρνανία!!!

Στη διαδικτυακή σελίδα του υπουργείου Πολιτισμού παρουσιάζονται μερικές επιλεκτικές πρωτοβουλίες για ανάδειξη και αξιοποίηση μνημείων του Νομού, αλλά δεν υπάρχει καμία αναφορά στις απέραντες επιβλητικές καστροπολιτείες του Δήμου Ξηρομέρου, οι οποίες απειλούνται με εξαφάνιση μαζί με το μοναδικό στα Βαλκάνια Βελανιδόδασος της Μάνινας...

Σε λίγο, αντί για τα ιδιαίτερα εντυπωσιακά ανάγλυφα που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Λύσιππος στην αρχαία Αλυζία, θα αντικρύζουμε μόνο τον βράχο, καθώς με το πέρασμα του χρόνου τα ανάγλυφα...χάνονται!
Πηγή φωτογραφίας: Lampros Siadimas

Του Γιώργου Π. Μπαμπάνη

Μόνο μία λέξη μπορεί να περιγράψει την κατάσταση που επικρατεί στους αρχαιολογικούς χώρους του Δήμου Ξηρομέρου: ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ! Χωρίς να το θέλω, μερικά κακώς κείμενα και στο χώρο της πολιτιστικής κληρονομιάς στον Νομό μας είναι τόσο προκλητικά που σε κάνουν να αρπάξεις ξανά τη γραφίδα και να χαρακτηριστείς ως ... “γραφικός”.

Σημειώνω, λοιπόν, ότι από περιήγηση στην διαδικτυακή σελίδα του υπουργείου “Πολιτισμού”, διαπίστωσα ότι, πέρα από τις ιδιαίτερες επιλεκτικές θέσεις (πάλι καλά) προβολής αρχαιολογικών χώρων του Νομού μας, ο Δήμος Ξηρομέρου δεν είναι στην Ελλάδα! Διότι, πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί η έλλειψη αναφοράς, μολονότι στο Ξηρόμερο, για παράδειγμα, οι αρχαίες πόλεις είναι ανά πέντε περίπου χιλιόμετρα! Τίποτε. Πλήρες ενημερωτικό σκοτάδι από το υπουργείο τάχα “Πολιτισμού”.

Ειλικρινά, εκεί στο υπουργείο Πολιτισμού, οι μισθοδοτούμενοι από τους Έλληνες φορολογούμενους υπεύθυνοι της διαδικτυακής σελίδας δεν έχουν πληροφορηθεί ότι, ύστερα από πρωτοβουλίες του δημάρχου Ξηρομέρου Γιάννη Τριανταφυλλάκη εγκρίθηκε δαπάνη αντικατάστασης του σαπισμένου ξύλινου “νάρθηκα”, που τοποθετήθηκε ... “προσωρινά” το 1997 για να μην καταρρεύσει η επιβλητική κεντρική πύλη των αρχαίων τειχών της Παλαιομάνινας γνωστής ως “Αυλόπορτας” ή “Πόρτας”; Δηλαδή, ύστερα από 23 χρόνια μετά κόπων και βασάνων!!!

Υπενθυμίζω ότι η τελευταία πρωτοβουλία που είχε προωθηθεί στον Δήμο Ξηρομέρου ήταν εκείνη των ανασκαφών πάλι στην Ακρόπολη της Παλαιομάνινας το 2006, ύστερα από την πρώτη χρηματοδότηση από την Εταιρεία Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας με το τεράστιο ποσό για έναν πολιτιστικό Σύλλογο των 23.000 ευρώ και υπό την εποπτεία του ομότιμου καθηγητή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών διαπρεπούς αρχαιολόγου Βασίλη Λαμπρινουδάκη με σημαντικά αποτελέσματα. Πάντως, σημειώνω ότι μετά την αποκάλυψη της άγνωστης έως τώρα πυλίδας του Διός στην ακρόπολη, οι ανασκαφές σταμάτησαν στην παλαιομάνινα, αλλά την ίδια στιγμή συνεχίζονταν σε άλλες περιοχές ανά την επικράτεια παρά την οικονομική κρίση την οποία επικαλούνται για το άδοξος τέλος των αρχαιολογικών ανασκαφών στην Παλαιομάνινα!!!

Αλλά, πέρα από την πολιτιστική κληρονομιά της Παλαιομάνινας, υπάρχουν και άλλοι, πάμπολλοι αρχαιολογικοί χώροι και αρχαία μνημεία στον Δήμο Ξηρομέρου, τα οποία, αντί ελκυστικών υπαίθροων αρχαιολογικών μουσείων, είναι υπαίθριες, ξέφραγες και εγκαταλελειμμένες ζούγκλες! Τα ιδιαίτερα ανάγλυφα της Αλυζίας κινδυνεύουν να χαθούν, στο κάστρο της Σκορτού φυτρώνουν κορμοί εντός των αρχαίων τειχών, στην ακρόπολη της Παλαιομάνινας κινδυνεύει με κατάρρευση ο εμβληματικός πύργος, τα μνημεία του Αστακού χρήζουν ανάδειξη, όπως και τα αρχαία Κόροντα της Χρυσοβίτσας και άλλα τόσα. Όλα αυτά, που βρίσκονται στην καρδιά του βελανιδόδασους της Μάνινας, αυτές οι επιβλητικές καστροπολιτιείες, κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, μαζί με το σπάνιο και μεγαλύτερο δάσος Δρυός στα Βαλκάνια, αφού τόσο οι αρχαιοκάπηλοι όσο και οι λαθρουλοτόμοι ... χορεύουν , με τους αρμόδιους να σφυρίζουν αδιάφορα! Αλλά εδώ τσιμέντωσαν την Ακρόπολη και νόμιζαν ότι έκαναν κάτι μεγαλειώδες, με τα μνημεία του Νομού Αιτωλοακαρνανίας θα ασχοληθούν!

Η «κουφή» ενημέρωση και η ενημέρωση της «σιωπής»

Κι αυτές δεν είναι οι πρώτες ούτε, φυσικά, θα είναι οι τελευταίες. Το ίδιο έργο το είχαμε δει και το 2017. Τότε, στις 27 Οκτωβρίου 2017, πραγματοποιήθηκε μία «ενδιαφέρουσα» ημερίδα για τον «πολιτισμό» του Ξηρομέρου, με θέμα «Αρχαίες Πόλεις και Μνημεία του Δήμου Ξηρομέρου» που συνδιοργάνωσαν το Ν.Π.Δ.Δ. του Δήμου Ξηρομέρου και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος. Μολονότι από την εκδήλωση έχουν περάσει τέσσερα περίπου χρόνια, όσα ακούσατε και διαβάσατε εσείς, άλλα τόσα αντίκρυσε και η ταπεινότητα μου, αν και το μόνο σχέδιο που έχουν για τον Δήμο είναι οι “καθαριότητες”!

Σε σχόλιό του τότε στο προσωπικό του προφίλ, ο παππούς μου δημοσιογράφος και συγγραφέας Δημήτρης Στεργίου επεσήμαινε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

:

«Πράγματι, με ενδιαφέρον έσπευσα τότε να διαβάσω το «ενδιαφέρον» αυτό κείμενο για την «ενδιαφέρουσα» ημερίδα και ομολογώ, απογοητευμένος, ότι «φωτίσθηκα», όπως θα «φωτισθείτε» και εσείς, τώρα. Διότι, περίμενα (αυτή λέγεται ενημέρωση ) στο κείμενο αυτό να παρουσιάζονταν τουλάχιστον μερικά, τα κυριότερα, σημεία των αξιόλογων εισηγήσεων που ανέπτυξαν οι διαπρεπείς ειδικοί ομιλητές. Στην αρχή νόμισα ότι έκανα λάθος στο χρόνο του ρήματος «πραγματοποιούμαι», ότι δηλαδή το κείμενο ενημέρωνε τους ενδιαφερόμενους επισκέπτες για «ενδιαφέρουσα» ημερίδα που «θα πραγματοποιούνταν». Όμως κοιτάζοντας ξανά το κείμενο διαπίστωσα ότι το ρήμα ήταν «πραγματοποιήθηκε». Διαβάστε, λοιπόν, τι «πραγματοποιήθηκε» για να «ενημερωθείτε» πλήρως:

«Παρουσία εκπροσώπων από τον χώρο της αυτοδιοίκησης, φορέων, συλλόγων και αρκετού κόσμου, οι ομιλητές αναφέρθηκαν στα αρχαιολογικά μνημεία που στέκουν επιβλητικά μάρτυρες άλλων εποχών, σε κάθε σημείο του τόπου μας, ένας τόπος με πλούσια ιστορική πορεία. Την ημερίδα συντόνισε ο Παναγιώτης Κοντός, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος της Αιτωλικής Πολιτιστικής Εταιρείας (ΑΙ.ΠΟ.Ε) και οι εισηγητές μίλησαν για τους τομείς που σχετίζονται με την προστασία και ανάδειξη των μνημείων και των αρχαιοτήτων του Δήμου Ξηρομέρου.

Αναλυτικά οι ομιλητές, οι οποίοι τοποθετήθηκαν για τον εξαιρετικό ιστορικό πλούτο της περιοχής μας, ήταν:

-Ολυμπία Βικάτου, Δρ. Αρχαιολόγος, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κεφαλληνίας (ΥΠΠΟΑ) με θέμα: “Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία του Δήμου Ξηρομέρου. Η συνέργεια της Εφορείας Αρχαιοτήτων και του Δήμου με σκοπό την προβολή και ανάδειξή τους”

-Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, Δρ. Αρχαιολόγος, Ομότιμος Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα: “Μνημεία σε αναμονή: Η περίπτωση της Παλαιομάνινας”

-Βασιλική Τσαντήλα, Δρ. Αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος (ΥΠΠΟΑ) με θέμα: “Περιήγηση στις σημαντικότερες αρχαίες πόλεις του Δήμου Ξηρομέρου”

-Αικατερίνη Χαμηλάκη, Αρχαιολόγος M.Sc. της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος (ΥΠΠΟΑ) με θέμα: “Βυζαντινά μονοπάτια του Δήμου Ξηρομέρου”

-Νικόλαος Μίνως, Συντηρητής Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης, Επίτιμος Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων (ΥΠΠΟΑ) με θέμα: “Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής στο Αρχοντοχώρι Αιτωλοακαρνανίας. Αποκατάσταση και συντήρηση τοιχογραφιών”

-Ιωάννης Μόσχος, Αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας (ΥΠΠΟΑ) με θέμα: “Η αρχαία Αλυζία και το ιερό της Αρτέμιδος Επικρατείας”

-Γεώργιος Σταμάτης, Αρχαιολόγος M.Sc. της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδος (ΥΠΠΟΑ)με θέμα: “Εκκλησιαστικά κειμήλια από ναούς και μοναστήρια του Δήμου Ξηρομέρου”

-Γεώργιος Παπανδρέου, Αρχιτέκτονας, Προϊστάμενος της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδας-Πελοποννήσου και Νοτίου Ιονίου (ΥΠΠΟΑ) με θέμα: “Τα νεώτερα μνημεία του Δήμου Ξηρομέρου” και

-Κλείσιμο Ημερίδας, από τον Βασίλη Λαμπρινουδάκη».

Αυτά! Αποθήκευσα το κείμενο αυτό με την ελπίδα ότι προσεχώς θα διάβαζα από το ίδιο ή άλλα μπλογκ κάποια ουσιαστική συνέχεια της ημερίδας αυτής, ότι δηλαδή ο Δήμος ή άλλος φορέας θα κυκλοφορούσε τα πλήρη κείμενα ή περιλήψεις των εισηγήσεων. Μάλιστα, επειδή στην ημερίδα αυτή θα αναπτυσσόταν θέμα και για τις αρχαιολογικές ανασκαφές στην Παλαιομάνινα από τον επικεφαλής τους καθηγητή κ. Βασίλη Λαμπρινουδάκη έσπευσα να επικοινωνήσω ηλεκτρονικώς ζητώντας, ως πρόεδρος της Εταιρείας Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας που χρηματοδότησε την έναρξη των αρχαιολογικών ανασκαφών στην Παλαιομάνινα το Δεκέμβριο του 2006 με 23.000 ευρω, το κείμενο της ομιλίας του προς ενημέρωση. Όσο είδατε εσείς το κείμενο αυτό το είδα κι εγώ!

Σήμερα, θυμήθηκα το κείμενο αυτό, επισημαίνοντας όλα αυτά τα «κουφά» (στην κυριολεξία). Διότι οι «ενδιαφέρουσες» ημερίδες δεν γίνονται για την ενημέρωση 50 ή 100 ή (άντε) 150 ατόμων που παρευρίσκονται στην αίθουσα, αλλά για το ευρύτερο κοινό είτε μέσω του Τύπου (αυτό δεν έγινε!) είτε μέσω του φορέα που ανέλαβε αυτή την αξιοσημείωτη πρωτοβουλία. Και υπενθυμίζω ένα παράδειγμα προς μίμησιν, το παράδειγμα Νομαρχίας Αιτωλοακαρνανίας (νομάρχης ο Θύμιος Σώκος) , η οποία κυκλοφόρησε σε ογκώδη τόμο το 1991 τα Πρακτικά του Α΄ Αρχαιολογικού Συνεδρίου, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Αγρίνιο το 1988 υπό τον τίτλο «Μνημειακή κληρονομιά και ιστορία της Αιτωλοακαρνανίας»

Στην Ήπειρο αναδεικνύουν τα μνημεία, ενώ στο νομό μας αποτελούν…όνειδος!

Σίγουρα θα έχουν γίνει κι άλλες αντίστοιχες ενέργειες ανά την επικράτεια, ωστόσο εστιάζω τη διαπίστωσή μου στην Ήπειρο, διότι από την πρώτη στιγμή με ενθουσίασε. Και με ενθουσίασε διότι όχι μόνο καταδεικνύεται ότι υπάρχει η θέληση για αλλαγή, αλλά για αλλαγή όλων προς το καλύτερο. Κι αυτό είναι το ζητούμενο στη χώρα μας. Η αλλαγή προς το καλύτερο. Διότι, η διαπίστωση για τον Νομό μας ή για το Ξηρόμερο ειδικότερα, είναι εφιαλτική. Όλα έχουν αλλάξει, αλλά προς το χειρότερο. Χωριά που πριν από πενήντα - εξήντα χρόνια ήταν πολυάνθρωπα και έσφυζαν από δραστηριότητα, συνεχώς ερημώνουν. Δημόσια έργα βασικής υποδομής για ανάπτυξη παραγωγή , βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και αύξηση του εισοδήματος, όπως το ΤΟΕΒ Παλαιομάνινας, για παράδειγμα, που ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 δεν υπάρχουν πια, ενώ η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, με τις αμέτρητες αρχαίες πόλεις, τις ακροπόλεις, τους πύργους και τα απέραντα κυκλώπεια τείχη, τους μυκηναϊκούς θολωτούς, σκεπασμένη από δέντρα, θάμνους και χορτάρια, σα να την ... μισούμε ως αρχαιοελληνικά!

Αντιθέτως, στην Ήπειρο, για παράδειγμα, κατόρθωσαν να αναδείξουν τις αρχαίες πόλεις και σε συνεργασία με το σωματείο ΄΄Διάζωμα’’ και με σύμμαχο την Ιόνια Οδό δημιούργησαν πολιτιστικές διαδρομές για να προσελκύσουν το κοινό τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό προβάλλοντας τα αρχαία θέατρά τους σε συνδυασμό με τον φυσικό τους πλούτο!

Αυτή η διαπίστωση ενισχύεται από όσα καταγράφονται στην εξαιρετική ιστοσελίδα AncientTheatersofEpirus με ενθουσιώδη μάλιστα θετική ανταπόκριση από το κοινό: "Τα «Θέατρα της Ηπείρου» είναι μια πολιτιστική διαδρομή που υπόσχεται πολλά ταξίδια μαζί, στο χώρο, στο χρόνο, στον κόσμο των πέντε αισθήσεων. Πέντε αρχαιολογικοί χώροι, και τα Θέατρά τους, είναι οι κεντρικοί σταθμοί, οι βάσεις εκκίνησης για να συλλέξει και να συνθέσει ο καθένας τις εμπειρίες που τον εμπνέουν και τον ενδιαφέρουν. Όλα είναι εδώ: γοητευτικά μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι με εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορία, αρχιτεκτονικά, βιοτεχνικά αλλά και γευστικά δείγματα μιας πανάρχαιας ξεχωριστής παράδοσης, η απίστευτη φύση της Ηπείρου"

Αυτά συμβαίνουν εις Ήπειρον, σ' αντίθεση με τον δύσμοιρο Νομό της Αιτωλοκαρνανίας και, ειδικότερα, στο Ξηρόμερο, όπου τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, ως "πρώτη ύλη", για ανάπτυξη, βελτίωση το βιοτικού επιπέδου είναι περισσότερα, εντυπωσιακότερα, ενώ το γεωφυσικό ανάγλυφο, με τα βουνά, τους λόφους, τις πεδιάδες, τη θάλασσα, τις λίμνες, τα ποτάμια, είναι ίσως από τα πιο προκλητικά της Ελλάδος. Θα μπορούσαν, θα έπρεπε, όλα τα παραπάνω να αποτελούν "διαδρομές" που θα συνδύαζαν ιστορία και φυσικό πλούτο!

Κάποτε ο Κρητικός συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης στο βιβλίο του «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» περιγράφει σε ένα σημείο για το πώς βρήκε τελικά ο κόσμος την… ησυχία του και εμείς ακόμη και σήμερα παλεύουμε με τα δεινά μας...

«Μια μέρα ο Αλλάχ βρέθηκε μπόσικος, έπιασε φωτιά και κοπριά κι έπλασε το Ρωμιό. Μα ευτύς, ως τον είδε, το μετάνιωσε. Είχε ένα μάτι ο αφιλότιμος που τρυπούσε ατσάλι. «Τι να γίνει τώρα, μουρμούρισε ο Αλλάχ, την έπαθα. Ας πιάσω να κάμω τώρα τον Τούρκο, να σφάξει το Ρωμιό, να βρει ο κόσμος την ησυχία του». Και ευτύς, χωρίς να χασομεράει, βάνει σ’ ένα ταψί τον Τούρκο και το Ρωμιό να παλέψουν. Πάλευαν, πάλευαν ως το βράδυ, κανένας δεν έριχνε το κάτω τον άλλον Μα ευτύς, ως σκοτείνιασε, βάνει ο άτιμος Ρωμιός τρικλοποδιά, κάτω ο Τούρκος! «Ο διάολος θα με πάρει, μουρμούρισε ο Αλλάχ, την έπαθα πάλι. Τούτοι οι Ρωμιοί θα φάνε τον κόσμο, πάνε οι κόποι μου χαμένοι… Τι να κάμω;»

Ολονύχτα δεν έκλεισε μάτι ο κακομοίρης, μα το πρωί, πετάχτηκε απάνω και χτύπησε τις χερούκλες του: «Βρήκα βρήκα» φώναξε. Έπιασε πάλι φωτιά και κοπριά, κι έφτιαξε έναν άλλο Ρωμιό, και τους έβαλε στο ταψί να παλέψουν. Άρχισε το πάλεμα. Τρικλοποδιά ο ένας, τρικλοποδιά κι ο άλλος. Μπηχτές ο ένας, μπηχτές κι ο άλλος. Μπαμπεσιά ο ένας, μπαμπεσιά κι ο άλλος… Πάλευαν, πάλευαν, έπεφταν, σηκώνουνταν, πάλευαν πάλι, ξανάπεφταν, ξανασηκώνουνταν, πάλευαν… Κι ακόμα παλεύουν! Κι έτσι ο κόσμος βρήκε την ησυχία του…!»

Δυστυχώς ακόμη και σήμερα…παλεύουμε για το… τίποτα! Όπως και ο Δον Κιχώτης στους ... ανεμομύλους!!!