 |
| Ο οπλαρχηγός Γεώργιος Βαρνακιώτης |
Νέα συντριπτικά στοιχεία, αρχειακά έγγραφα, επιστολές πρωταγωνιστών, ποιήματα του 1824, Ένατη Ωδή του Ανδρέα Κάλβου, αγγλικές προξενικές εκθέσεις βρίθουν από χαρακτηρισμούς του Ακαρνάνα οπλαρχηγού ως «Τουρκοβαρνακιώτη», «Τουρκογιωργάκη», «διαβόλου», «επίβουλου», «προδότη», «αντίχριστου» και ακολουθούμενου από «κουστωδία» γυναικών…
Του Δημήτρη Στεργίου
Τα ντοκουμέντα:
-Το βιβλιαράκι με δύο ποιήματα για τα γεγονότα στην Ακαρνανία που εκδόθηκε το 1824 στο Μεσολόγγι
-Έγγραφα των Γενικών Αρχείων του Κράτους και της Εθνικής Βιβλιοθήκης που περιλαμβάνονται στο βιβλίο μου «Σελίδες από τον ξεσηκωμό του ΄21 στην Ακαρνανία», που κυκλοφόρησε το 1971!
-Η «Ένατη Ωδή» -καταπέλτης του Ανδρέα Κάλβου
-Πολλές εκθέσεις του γενικού προξένου της Μεγάλης Βρετανίας στην Πρέβεζα William Meyer, που περιλαμβάνονται σε ογκώδη μελέτη της Ακαδημίας Αθηνών, που εκδόθηκε το 1996.
-«Απομνημονεύματα» Δήμου Τσέλιου
-Λεπτομέρεια βιογραφικού για «παλλακίδες» του και τις πολλές ερωμένες, που θυμίζει τη γνωστή γαλλική (έχει γίνει διεθνής) έκφραση «σερσέ λα φάμ» (cherchez la femme) και που σημαίνει «αναζητήστε τη γυναίκα». Μήπως, δηλαδή, για τα τουρκικά γρόσια, τα οποία έπαιρνε, ως «προδότης» ο Βαρνακιώτης, πρέπει να «αναζητήσουμε … τις γυναίκες»;
Του Δημήτρη Στεργίου
Για άλλο βιβλίο έψαχνα στη βιβλιοθήκη μου κι άλλο βρήκα, ίσως και σημαντικότερο από αυτό που επιζητούσα καθώς σχετίζεται με την επέτειο για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 και στην Ακαρνανία και με την αξιέπαινη πρωτοβουλία του Δήμου Ξηρομέρου να συγκροτήσει Ειδική Επιτροπή Εορτασμού της που περιλαμβάνει εκλεκτά και διαπρεπή μέλη. Βρήκα μία ογκώδη έκδοση της Ακαδημίας Αθηνών (Κέντρον Ερεύνης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού) του 1996 στη σειρά «Μνημεία της Ελληνικής Ιστορίας-12», με τίτλο «Η Ήπειρος, ο Αλή πασάς και η Ελληνική Επανάσταση- προξενικές εκθέσεις του William Meyer από την Πρέβεζα» (Τόμος Β΄, 1822), σε επιμέλεια των Ε. Πρεβελάκη, Κ. Καλλιατάκη Μερτικοπούλου. Υπενθυμίζω ότι ο Meyer ήταν γενικός πρόξενος της Μεγάλης Βρετανίας στην Πρέβεζα και παρακολουθούσε , στις εκθέσεις του, την τελευταία σκηνή του δράματος μετά την πτώση του Αλή πασά.
Όπως επισημαίνεται στον πρόλογο, η έκλειψη της προσωπικότητας του Αλή πασά από το προσκήνιο οδήγησε σε νέους συσχετισμούς δυνάμεων. Αποφασιστική σημασία αποκτά πια ο αλβανικός παράγοντας και η στάση του από τη στιγμή που ο αγώνας γίνεται διμέτωπος ανάμεσα στην Πύλη και τους Έλληνες. Στις εκθέσεις αυτές ο Meyer αναφέρεται αναλυτικά στις επιχειρήσεις κατά ξηρά και θάλασσα, στην επιδημία της πανώλους που ξεσπά στην Ήπειρο και τη Θεσσαλία, στη συμμετοχή των Επτανησίων και των Φιλελλήνων στα στρατιωτικά γεγονότα, στις κινήσεις που γίνονται για να ανακουφιστεί το Σούλι και στο ναυάγιό τους, που οδηγεί τελικά, ως γνωστόν, στον εκπατρισμό των Σουλιωτών από τα εδάφη τους και στη μετανάστευσή τους στην Κεφαλονιά.
Τα έγγραφα του Meyer, που περιλαμβάνονται στον τόμο αυτό, προέρχονται από τις αρχειακές συλλογές του Public Record Office του Λονδίνου, το οποίο πρόθυμα χορήγησε την άδεια της δημοσίευσής τους. Από τις ίδιες συλλογές προέρχεται επίσης και αρχειακό υλικό που χρησιμοποιήθηκε για το σχολιασμό τους.
Προς αποφυγή παρεξηγήσεων και επειδή δεν έχω καμιά πρόθεση να διαταράξω το σημαντικό, όπως πληροφορούμαι, έργο της Ειδικής Επιτροπής για το 1821, σπεύδω να διευκρινίσω ότι δεν η ταπεινότητά μου δεν είναι «ιστορικός» ή «ιστοριοδίφης». Είμαι ένας επαγγελματίας δημοσιογράφος με πολιτικές, οικονομικές και φιλοσοφικές σπουδές και με μια μακρά πορεία (δόξα σοι ο Θεός!) ως συντάκτης και διευθυντής μεγάλων αθηναϊκών εφημερίδων και συγγραφέας 25 περίπου οικονομικών, λαογραφικών, λογοτεχνικών και ιστορικών βιβλίων από το 1968 έως σήμερα. Για τον λόγο αυτό όλα τα βιβλία μου είναι «δημοσιογραφικά», δηλαδή δεν έχουν τη μορφή συγγραμμάτων με παραπομπές, αστερίσκους και ψιλά γράμματα, στο περιθώριο της σελίδας, αλλά ό,τι ξέρω και γράφω, από πηγές και βιβλιογραφία, το βάζω εντός του κειμένου. Ύστερα, προσπαθώ να εφαρμόζω τη βασική αρχή –«συμβουλή» που δίνει ο Θουκυδίδης στους ιστορικούς για να είναι άρτια η ενημέρωση των αναγνωστών, ότι δηλαδή δεν πρέπει να λένε και να γράφουν κάτι «αβασανίστως» (η λέξη είναι στο αρχαίο κείμενο ακριβώς έτσι) και με σκοπιμότητες. Από το έργο του «Ιστορίαι» (1, 20-22) παραθέτω, προς επίρρωση, το ακόλουθο χαρακτηριστικό απόσπασμα:
“Σε τέτοια, λοιπόν, κατέληξε συμπεράσματα η έρευνά μου περί των παλαιών, ως προς τα οποία δεν μπορεί κανείς να δώσει πίστη σε όλες τις υπάρχουσες παραδόσεις. Διότι, οι άνθρωποι αποδέχονται εξ ίσου αβασανίστως όσα εξ ακοής μαθαίνουν περί των παρελθόντων πραγμάτων, και όταν ακόμα αναφέρονται σ τη ιδική τους χώρα.
Τόσο απρόθυμοι είναι οι περισσότεροι άνθρωποι να υποβάλλονται σε κόποο προς αναζήτηση της αλήθειας και τρέπονται μάλλον προς ό,τι βρίσκουν έτοιμο. Εν τούτοις, δεν θα επλανάτο κανείς, εάν επί τη βάσει των παραπάνω τεκμηρίων έκρινε ότι τα του παλαιού καιρού ήταν κατά μεγάλη προσέγγιση τέτοια, όπως τα εξέθεσα. Ούτε πρέπει να δώσει μεγαλύτερη πίστη στις υπερβολές της φαντασίας των ποιητών, ούτε στις διηγήσεις των χρονογράφων, τις οποίες αυτοί ούτοι συνέθεσαν μάλλον γιά να ευχαριστήσουν τους ακροατές τους παρά για να πουν την αλήθεια. Οι διηγήσεις αυτές είναι ανεξέλεγκτες και κατά το πλείστον περιήλθαν λόγω της πολυκαιρίας στη χώρα των μύθων, ώστε να καταστούν απίστευτες. Προκειμένου, ωστόσο, περί πραγμάτων τόσο παλαιών, πρέπει να θεωρήσει κανείς ότι τέτοια εξακριβώθηκαν επαρκώς, επί τη βάσει των πιο αναμφισβήτητων τεκμηρίων».
Είναι αλήθεια ότι οι τελευταίες μου (φιλοσοφικές) σπουδές με βοήθησαν, με παρώθησαν, από ιερό χρέος προς τους προγόνους μου και στον τόπο, όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα, από νωρίς να ασχοληθώ, έτσι από μεράκι και όχι για βιοποριστικούς λόγους, με την τοπική ιστορία. Και ήδη από πολύ νωρίς, ύστερα από επίμονες και πολύχρονες έρευνες στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και σε πολλές άλλες πηγές, έγραψα και κυκλοφόρησε πριν ακριβώς από πενήντα χρόνια, το 1971, το βιβλίο μου «Σελίδες από τον ξεσηκωμό του ‘ 21 στην Ακαρνανία» (έχει ήδη εξαντληθεί προ πολλών ετών!), στο πλαίσιο της επετείου για τα 150 χρόνια από την Επανάσταση του 1821.
Σημειώνω ότι στο βιβλίο αυτό παραθέτω με αντίστοιχα σχόλια περίπου 60 έγγραφα –επιστολές κυρίως πρωταγωνιστών του εθνικού αγώνα στην Ακαρνανία, τα οποία αφορούν πρωταγωνιστές, μάχες, σκηνές και σημαντικά γεγονότα που συνέβησαν στην περιοχή μας. Η ογκώδης αυτή έκδοση της Ακαδημίας Αθηνών μού θύμισε ότι πολλά από τα έγγραφα αυτά (κυρίως επιστολές) αναφέρονται στον οπλαρχηγό και πρωταίτιο της Επανάστασης του 1821 στην Ακαρνανία Γεωργάκη Βαρνακιώτη και κυρίως την άποψή μου, όπως προέκυπτε από τα έγγραφα αυτά, ότι Βαρνακιώτης «τούρκεψε»
Η μελέτη της Ακαδημίας Αθηνών με έκανε να σπεύσω αμέσως στη βιβλιοθήκη μου από όπου ανέσυρα το παραπάνω βιβλίο μου, αλλά και ολόκληρο τον φάκελο με στοιχεία από έρευνες που συνέχιζα να κάνω συνεχώς για το θέμα αυτό μετά το 1971, καθώς αμυδρά υπήρχε μέσα μου το δίλημμα αν πράγματι ήταν δεν ήταν προδότης ο Βαρνακιώτης. Το δεύτερο σκέλος του διλήμματος εξακολουθούσε να παραμένει, καθώς παλαιότεροι συγγραφείς θεωρούσαν ότι ο Βαρνακιώτης είναι θύμα του Μαυροκορδάτου. Αναφέρω, για παράδειγμα, τον αγωνιστή Κάρπο (Πολύκαρπο) Παππαδόπουλο, ο οποίος στο έργο που είναι αφιερωμένο στην υπόθεση του Βαρνακιώτη (δημοσιεύθηκε το 1861), παρουσιάζει τον Βαρνακιώτη ως θύμα των ραδιουργιών και των επιβουλών του Μαυροκορδάτου. Μάλιστα, ο υποστηρίζει ότι ο Βαρνακιώτης όχι μόνο βοήθησε επανειλημμένα τους Έλληνες, ενώ βρισκόταν κοντά στους Τούρκους, αλλά και πολλές φορές προσπάθησε να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να αποκρούσει τις συκοφαντίες του Μαυροκορδάτου. Υπενθυμίζω ότι όλα αυτά τα υπαινίσσετε και στη μακροσκελή επιστολή του προς του Ξηρομερίτες, που θα παραθέσω πιο κάτω! Την άποψη αυτή ο Παπαδόπουλος στηρίζει, μεταξύ άλλων, και στο γεγονός ότι, ενώ η Γερουσία Δυτικής Χέρσου Ελλάδος που είχε έδρα στο Βραχώρι, όπως θα αναφέρω πιο κάτω, στις 22-2-1822 τον είχε εκλέξει στρατηγό, στις 11 Οκτωβρίου 1822 με νέο έγγραφό της διόρισε στη θέση του το Μάρκο Μπότσαρη "αντί του επαράτου Γεωργίου Νικολού Βαρνακιώτη", όπως τονίζεται.
Όμως, τώρα έκρινα, ύστερα και από τα συντριπτικά στοιχεία της μελέτης της Ακαδημίας Αθηνών, να ολοκληρώσω την έρευνά μου και να συμβάλω στην ενημέρωση των ενδιαφερόμενων συντοπιτών μου γύρω από το μείζον αυτό ιστορικό θέμα, με τη σημείωση ότι θα χαρώ χαράν μεγάλην αν υπάρξει, τεκμηριωμένα, ισχυρότερος αντίλογος από τον λόγο του σημερινού σημειώματός μου, το οποίο εδράζεται σε έγγραφα και όχι σε … παραδόσεις και μεμονωμένες πηγές ή εικασίες!
Τα πρώτα στοιχεία από το βιβλίο μου το 1971
Σημειώνω ότι ήδη από το πρώτο έγγραφο που δημοσιεύεται στο παραπάνω βιβλίο εμφανίζεται να είναι έντονη η δραστηριότητα και η παρουσία του Γεωργίου Βαρνακιώτη στον αγώνα του 1821 στην Ακαρνανία, ο οποίος προετοιμάστηκε κυρίως στην απέναντι Λευκάδα. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρω στα σχόλιά μου και προκύπτει από τα «Απομνημονεύματα» του Ιωάννου Ζαμπέλιου, από το 1817 – 1818 εμφανίζεται η Φιλική Εταιρία στο νησί Λευκάδα, κι έτσι πια οι Λευκαδίτες άρχισαν να συμμετάσχουν ενεργά στην οργάνωση της Επανάστασης. Πρωτεργάτης ο τότε εισαγγελέας Ιωάννης Ζαμπέλιος. Μυημένος από τον Ηπειρώτη γιατρό Ιωάννη Ζαπραλή και σε συνεργασία με τον επίσης Φιλικό Άγγελο Σούνδια προετοιμάζουν μυστικά τη φλόγα που θα δώσει τη λευτεριά.
Το 1820 λαμβάνουν επιστολή από την Τοπική Εφορεία της Κέρκυρας που έλεγε μεταξύ άλλων:
«Αδελφοί, έφθασεν η ώρα! Η Ελληνική Επανάστασις μετ’ ου πολύ εκρήγνυται… Εκλέξατε εκ των Λευκαδίων όσους γνωρίζετε αγαπώντας την πατρίδα… και διορίσατε τα κατά τας διαφόρους τάξεις των μέλη όπως Φιλικής Εταιρείας… Κάμετε χρηματιστικήν τράπεζαν, καταθέσατε σεις οι πρώτοι δια παράδειγμα των λοιπών… ώστε να δύνασθε ν’ απαντήσετε τα έξοδα πάσης πολεμικής βοηθείας. Μετ’ ου πολύ, αρχομένου του 1821 και ίσως μετά την εορτήν των Επιφανίων θέλουν συνέλθει παρ’ ύμιν πολλοί καπεταναίοι όπως Στερεάς… με σκοπόν ν’ αποφασίσωσι το σχέδιον όπως Επαναστάσεως κατά τε την Στερεάν και την Πελοπόννησον και τας Νήσους… Όλα ταύτα προσέξατε να γίνουν με πάσαν εχεμύθειαν δια να μην υπονοήσει τι η όπως Επτανήσου διοίκησις….».
Όπως αναφέρω στο ίδιο βιβλίο μου, την πρώτη εβδομάδα της Αποκριάς του 1821 ο ένας μετά τον άλλον καταφθάνουν στο νησί οπλαρχηγοί από άλλα μέρη της υπόδουλης ακόμη Ελλάδας. Ξεχωρίζουν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Μακρής, ο Στουρνάρας, ο Κοντογιάννης, ο Μήτσας, ο Πανουργιάς, ο Ζαπραλής, ο Πολίτης, ο Αριστείδης Παππάς, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, γιος του προεστού της Μάνης, Πετρόμπεη. Μάλιστα, όπως διαβασα, αυτός προσποιούταν τον καρβουνιάρη. Γύριζε καθημερινά στο «Παζάρι» φωνάζοντας: «Πάρτε κάρβουνα για ν’ ανάψει η φωτιά», εννοώντας βέβαια: «Βοηθήστε όλοι για να φουντώσει η φλόγα της Επανάστασης».
Μέχρι να συγκεντρωθούν όλοι στο νησί, συνάζονταν οι ήδη αφιχθέντες στα διάφορα εξωκλήσια των περιχώρων της Αγιομαύρας καθώς και στο σπίτι του ίδιου του Ζαμπέλιου «όπου εξόχως εγίνετο το σχέδιον της Επαναστάσεως». Στο τέλος, όπως επισημαίνεται, σε ένα από τα συμπόσια έστησαν μεγάλο χορό από την κορυφή της Αγοράς μέχρι την Πλατεία.
Τελικά, όπως αναφέρω, συγκεντρώθηκαν όλοι την Κυριακή της Αποκριάς, στις 30 Ιανουαρίου με το παλαιό ημερολόγιο ή 11 Φεβρουαρίου με το νέο, και ώρα 11 το πρωί, στο σπίτι του Ζαμπέλιου με κάθε μυστικότητα. Εκεί, οι Πελοποννήσιοι απεσταλμένοι ανακοίνωσαν ότι στα μέρη τους η Επανάσταση θα ξεκινούσε την 25η Μαρτίου και προέτρεψαν και τους υπολοίπους να ξεσηκωθούν την ίδια ημέρα. Εκεί στο σπίτι του Ζαμπέλιου οπλαρχηγοί και Λευκάδιοι φιλικοί ρύθμισαν την προμήθεια και διεκπεραίωση όπλων και συγκέντρωση στρατού στην Ακαρνανία με μιαν ευχή: «Αδέλφια, είθε ο θεός να φέρη το έργον μας εις καλήν έκβασιν».
Τότε, ο Ζαμπέλιος , ύστερα από εντολή του Βιάρου Καποδίστρια (ήταν αδερφός του Ιωάννη Καποδίστρια) τη νύχτα διεκπεραιώθηκε στην περατιά της Ακαρνανίας, όπου ήταν ο Τσόγκας και ο Βαρνακιώτης, κι αφού τους όρκισε στην ιερή εικόνα κι όρισε και την ημέρα της εξέγερσης έφυγε. Πράγματι, στις 24 Μαϊου του 1821 (και όχι 25 Μαϊου 1821, όπως αναφέρουν άλλοι συγγραφείς!) η Ακαρνανία κι ολόκληρη η Δυτική Ελλάδα κήρυξε την επανάσταση. ‘Όπως αναφέρω στο ίδιο βιβλίο μου, ο Μακρής κατέλαβε το Μεσολόγγι και πολιόρκησε το Βραχώρι (Αγρίνιο), ενώ στην Ακαρνανία διεκπεραιώθηκαν 853 Λευκάδιοι έτοιμοι για δράση. Επίσης, στην Κατούνα Ξηρομέρου ο Νικόλαος Πολίτης και ο Δευτεραίος (δυστυχώς παραμένουν σχεδόν άγνωστοι!) συγκρούονται με τους Τούρκους τους οποίους και κατατρόπωσαν. Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ο Πολίτης.
Όλα αυτά αναφέρονται στο παραπάνω βιβλίο, ενώ το πρώτο έγγραφο που παραθέτω αφορά την προκήρυξη του Βαρνακιώτη προς τους Ακαρνάνες, η οποία διασώθηκε από τον Ν. Φυσεντζίδη και η οποία σε περιεχόμενο ξεπερνά, όπως τονίζω ενθουσιωδώς σε σχετικό σχόλιό μου, τα όρια κάθε επαναστατικής προκήρυξης! Η προκήρυξη αυτή, η οποία καταδεικνύει την ορμή και την πίστη των σκληροτράχηλων Ξηρομεριτών και, φυσικά, του Βαρνακιώτη, στον αγώνα και η οποία αξίζει να διαβαστεί πολλές, έχει ως εξής
«Τιμιώτατοι αδελφοί μου προεστώτες και λοιποί πάντες μεγάλοι και μικροί συμπατριώτες Ξερομερίται, σας ασπάζομαι αδελφικώς.
Σας φανερώνω, ότι έως σήμερον επροσπάθησα καθ' όλους τους τρόπους, δια να φυλάξω από κάθε ενόχλησιν και κίνδυνον την πατρίδα μας, και δεν άφησα πράγμα, όπου δεν επιχειρίστηκα, καθώς νομίζω να σας είναι γνωστό. Πλην οι εχθροί μας, βιαζόμενοι από την καταστροφήν της τύχης των και από την φυσικήν λύσσαν της προς ημάς κακίας των, απεφάσισαν να ξεθυμάνουν τα πείσματα προς ημάς και να χορτάσουν από το αίμα μας, καταφρονώντας το ετιάτι (σημείωση: υποταγή) μας και την προς αυτούς εμπιστοσύνην μας, καθώς από γράμματα σημερινά, όπου μας έπεσαν εις τα χέρια, εβεβαιώθην, ότι έστειλαν δια πέντε χιλιάδες ασκέρι να έλθη και ημάς να κατακόψη, και τα φαμελιάς μας να σκλαβώσει και το τίποτε μας να διαρπάση. Τούτο το εβεβαιώθην σωστότατα και το χρέος της πίστεως και ο πατριωτισμός δεν με αφίνουν πλέον να το υποφέρω, και απεφάσισα με την χύσιν του αίματός μου να βεβαιώσω την προς τη πατρίδα αγάπην και ελευθερίαν του γένους μας, αγροικήθηκα με όλους τους άλλους Ναχαελίδας σημείωση: στρατιωτικοί αρχηγοί των Ελλήνων), και όλοι, μεγάλοι και μικροί, προθυμότατοι να χύσουν το αίμα των δια την ελευθερίαν της πατρίδος, αναμένουν το εδικό μας φέρσιμον.
Σας ειδοποιώ λοιπόν, ότι έφθασεν η στιγμή να αποτινάξωμεν τον τόσον βαρύνζυγόν, να λείψετε όλοι σας από τα δυσβάστακτα δοσίματα, από ταις ανυπόφοραις αγγαρείας, από την καταφρόνησιν της τιμής και θρησκείας μας, και από τον επικείμενονκίνδυνον της ζωή μας. Όλη η Τουρκιά κατατρομασμένη και κατατροπωμένη από τα άρματα του γένους μας, ενός ολίγου κλίνουν τον αυχένα προς ημάς, θεία βουλήσει. Δόσατεπίστιν εις τα αδελφικά μου λόγια· και, όσοι πιστεύετε την αγίαν Τριάδα και τον τίμιον Σταυρόν, εις τον οποίον εξαπλώθει ο Ιησούς Χριστός δι' ημάς, ετοιμασθήτε πάραυτα, όπως ημπορέση καθείς, με άρματα, με μπαρούταις και άλλαις προβλέψεις, και εις την παραμικράνφωνήν, όπου σας κάμω, αμέσως να τρέξετε οι άξιοι και πιστοί, να με ευρήτε, δια να ανταμωθώμεν όλοι και να κάμωμεν, καθώς έκαμαν και κάμουν όλοι οι άλλοι αδελφοί μας, να ελευθερώσωμεν την πατρίδα, να ζήσωμεν εις το εξής πάντη ελεύθεροι, και να τιμηθώμεν παρά Θεού και παρά του γένους όλου.
Δεν πιστεύω, κανένας να αψυχήση τον εαυτόν του, όταν βλέπη εμέ τον ίδιον αρχηγόν σας εις τον κίνδυνον, όπου δια την ιδικήν σας ελευθερίαν αφιερώνω την ζωήν μου εις την θεϊκήν θέλησιν. Μη καταδεχθήτε να μείνετε κατώτεροι των άλλων Ναχαελίδων· ότι τι μένει και δι' εσάς και δι' εμέ; Ας αποφασίσωμεν ο καθένας με την ιεράναπόφασιν, ή ελευθερία, ή θάνατον, να βεβαιώση το ελληνικόν όνομά του. η νίκη μας είναι βεβαία· φθάνει μόνον η απόφασίς μας να δείξη την προθυμίαν της φιλογενείας, και σας υπόσχομαι αναμφιβόλως την ελευθερίαν μας.
Ο Μοριάς ελευθερώθη διόλου. Ο Ναύπακτος καταπολεμείται δια ξηράς και θαλάσσης από τα ελληνικά πλοία, και αύριν εξάπαντος παραδίδεται εις την εξουσίαν των αδελφών μας ομογενών. Αι δυο χώραι Μεσολόγγι και Ανατολικόν εκηρύχθησαν ελεύθερα και Τουρκί δεν έμεινε ουδ' ένας. Ο αρχηγός του Γένους μας πρίγκιψ Υψηλάντης εκυρίευσε την Ανδριανά με το πυρ και την μάχαιραν, και εντός ολίγου εμβαίνει και εις αυτήν την Κωνσταντινούπολιν. Όλα τα άλλα βιλαέτια ελευθερώθησαν από τους εχθρούς και προχωρούν νικηταί και τροπαιούχοι. Και ημείς υποφέρομεν πλέον; πώς είναι δυνατόν να μας ονομάσουν άνδρας και υιούς Ελλήνων; Όχι! Όχι! ή ελευθερία ή θάνατος.
Πανοσιώτατοι καθηγούμενοι και αιδεσιμώτατοι ιερείς, το πρώτον έργον της φιλογενείας σας θέλει είναι η ακατάπαυστος προς Θεόνδέησίς σας και παράκλησις δια την του γένους ελευθερίαν και φύλαξιν και των τυράννων μας καταστροφήν.
Το Αον έτος της Ελευθερίας, 25 μαΐου, Ξηρόμερον.
αδελφός σας
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΒΑΡΝΑΚΙΩΤΗΣ»
Η παρουσία του Βαρνακιώτη, όπως προανέφερα, είναι έντονη σε όλα σχεδόν τα έγγραφα που παραθέτω είτε σε επιστολές του Τσόγκα, είτε ως συμμετοχή σε μάχες, έως την καταστροφή των ελληνικών και φιλελληνικών δυνάμεων στο Πέτα στις 4 Ιουλίου του 1822. Η παρουσία αυτή επιβεβαιώνεται και από τα νεώτερα έγγραφα και πηγές που συγκεντρώθηκαν στον σχετικό μου φάκελο. Μάλιστα, σύμφωνα με τη δήλωση των μελών της Γερουσίας Δυτικής Χέρσου Ελλάδος στις 27 Μαρτίου του 1822, ο Βαρνακιώτης θεωρείται «ο πρωταίτιος της σωτηρίας της Επαναστάσεως και της Ελευθερίας της Πατρίδος, διότι χωρίς τη συγκατάθεσή του ουδείς των λοιπών Καπετανέων ήθελε συμφωνήσει εις το να λάβη τα όπλα εναντίον του τυράννου της Πατρίδος». Από τη δήλωση αυτή προκύπτει ότι ο Βαρνακιώτης είχε αποκτήσει τεράστια δύναμη στην περιοχή και ρύθμιζε τα πάντα!
Όμως, σε όλα σχεδόν τα έγγραφα που παρατίθενται στο παραπάνω βιβλίο μου μετά τη Μάχη του Πέτα και έως τον Οκτώβριο του 1822 η απουσία του Βαρνακιώτη από τα διαδραματιζόμενα στην Ακαρνανία προκαλεί σοβαρά ερωτήματα και υποψίες για τη στάση του στον αγώνα στη συνέχεια! Τα ίδια ερωτήματα προκύπτουν και από τις προξενικές εκθέσεις του Meyer! Μία πρώτη απάντηση στα ερωτήματα αυτά δίνει ένα πληροφοριακό έγγραφο από τη Ζάκυνθο, που δημοσιεύεται στο βιβλίο μου και που βρέθηκε στο αρχείο Αλεξάνδρου Ρώμα (φάκελος 2123, αριθμός 2954) με ημερομηνία 23 Οκτωβρίου 1822. Στο έγγραφο αυτό αναφέρεται, μεταξύ άλλων, το εξής:
«Εις τα 19 και 20 τρέχοντος οι Αιτωλοί με τους Ακαρνάνες εκτύπησαν τους απίστους βαρβάρους, οπού εις το χωρίον Σταμνά και Αγία Τριάδα, έξω του Ανατολικού, και τοιαύτην νίκην έκαμαν, ώστε μόλις εσώθησαν πολλοί ολίγοι καβαλλαρέοι, οι δε λοιποί, μέρος εθανατώθησαν από τους ανδρείους βραχίονας των Ελλήνων και μέρος επνίγησαν εις τον Αχελώον. Των Αιτωλών ήλθον εις βοήθειάν τους οι ανδρείοι Καραϊσκάκης από Άγραφα και καπετάν Γκούρας από την Βοιωτίαν. Και ούτοι οι δύο αρχηγοί εκατέβησαν εις Αιτωλίαν και Ακαρνανίαν… Ταύτη μαθόντες οι Ακαρνάνες, οι υπό κάτω του Καπετάν Βαρνακιώτη, οίτινες δια την προδοσίαν και απιστίαν του αρχηγού των είχον μέρος εξ αυτών τραβηχθή εις τους λόγγους και τα βουνά, έτρεξαν ως υψιπέται αετοί κατά των φευγόντων απίστων, ώστε, καθώς λέγουν, θέλει τους εκυνήγησαν έως την Άρταν…» (η υπογράμμιση είναι δική μου)
Από το έγγραφο προκύπτει ότι ο Βαρνακιώτης στη μάχη της Σταμνάς και της Αγίας Τριάδας ήταν απών, διότι, όπως φαίνεται, τον είχαν εγκαταλείψει πολλοί από συμπολεμιστές του λόγω της «προδοσίας και απιστίας»!
Το έγγραφο αυτό του βιβλίου μου του 1971 συνοδεύεται από το ακόλουθο σχόλιό μου:
«Στο διάστημα από τις 26 Οκτωβρίου μέχρι 15 Δεκεμβρίου του 1822, οι Ακαρνάνες προσπαθούσαν με ψεύτικες διαπραγματεύσεις, τα περίφημα «καπάκια» των Ακαρνάνων να κερδίσουν χρόνο. Γι΄ αυτό αμέσως μετά τη μάχη του Πέτα ο Μαυροκορδάτος, ο Μάρκος Μπότσαρης, ο Βαρνακιώτης, ο Βαλτινός, ο Τρικούπης, ο Τσόγκας, ο Ίσκος και ο Ράγκος συγκεντρώθηκαν στο χωριό Κουνουπίνα και αποφάσισαν να στείλουν τον Βαρνακιώτη στον Ομέρ Βρυώνη για διαπραγματεύσεις. Ο Βαρνακιώτης πήρε μαζί του τον Ράγκο, τον Ίσκο και Βαλτινό κι άφησαν όμηρο στα χέρια του πασά τον Γιαννάκη Στράτο. Στον Γιαννάκη Στράτο έδωσαν 8.000 γρόσια σαν εγγύηση πως μετά από το ξεγέλασμα του εχθρού θα προσπαθήσουν να τον λευτερώσουν και για να έχει τα χρήματα αυτά όταν θα φύγει. Ύστερα ο Ράγκος στο χωριό Λεπενού επιτέθηκε εναντίον της οπισθοφυλακής του εχθρού και κατέστρεψε τον Μάτσαν Χουτοχόβαν, όπως προκύπτει από την επιστολή του Μάρκου Μπότσαρη προς τον Γιαννάκη Ράγκο με ημερομηνία 15 Δεκεμβρίου 1822 από το Μεσολόγγι»
Το σχόλιό μου συνεχίζεται ως εξής:
« Οι πληροφορίες, οι υποψίες για την «προδοσία και απιστία» του Βαρνακιώτη επιβεβαιώνονται από όλα τα έγγραφα που δημοσιεύονται στο βιβλίο μου, τα οποία παρουσιάζουν πια τον Τσόγκα να έχει την όλη οργάνωση του αγώνα στην Ακαρνανία. Πράγματι, ο Βαρνακιώτης εμφανίζεται (σε έγγραφα του βιβλίου μου, φυσικά!) πάλι στις αρχές του Ιανουαρίου του 1825 με τον χαρακτηρισμό «επίβουλος»! Το έτος αυτό, όπως σχολιάζω στο βιβλίο μου αυτό, είναι κρίσιμο όχι μόνο για την Ακαρνανία, αλλά και για όλο τον αγώνα. Όπως προκύπτει από πολλά έγγραφα της Επιτροπής Δυτικής Ελλάδος από τις 6 Ιανουαρίου έως τέλος Ιανουαρίου του 1825 που παραθέτω στο βιβλίο μου, ο Ρουμελή – Βαλεσής ή Κιουταχής από καιρό ετοίμαζε πολυάριθμο στρατό στα Ιωάννινα, υποσχόμενος στους πασάδες τα Ιωάννινα και όλη την περιοχή αν πάρουν το Αιτωλικό και το Μεσολόγγι. Σε ένα εκτενές από αυτά έγγραφο προς τον Πάνο Αμβρακιώτη στον Καρβασαρά, αναφέρεται το εξής για τον Βαρνακιώτη: «… Ο Χασάν –πασάς έρχεται εις Άρταν μαζί με τον Ταήρ Αμπάτζη και μπουγιορδιά από τη Ρούμελη εις τον επίβουλον (σημείωση: τον Βαρνακιώτη) και Γώγον, οπού εστάθηκαν πιστοί του ντεβλετιού…». Και το έγγραφο αυτό τελειώνει ως εξής:
«…Μπουγιορτί από τον Ρούμελη Κιταή (σημείωση: από τον Κιουταχή) και φερμάνι εις τον καπετάν Γεωργάκη Βαρνακιώτη, ο καπετάν Γώγος και Γιαννάκης Κουτελίδας να είναι υποκάτω εις τον Βαρνακιώτην και πέντε χιλιάδες νεφέρια δοσμένα από το Ξηρόμερον έως τον Ζυγόν να καπετανεύη. Του Ταήρ Αμπάτζη το ντεβλέτι του λέγει: εσύ μας έδωσες το Σούλι και τον Αλή πασάν, θέλω να μού δώσης και το Μισολόγγι, και βάλε πενήντα γρόσια δια λουφέδες. Σήμερα εις τα Ιωάννινα ευρίσκεται κάπι-μπουλούμπασης»
Ύστερα από απουσία τριών ετών (στα δικά μου έγγραφα, εννοείται!), εμφανίζεται σε ένα άλλο έγγραφο που υπογράφει ο Γιαννάκης Στράτος στις 16 Μαρτίου του 1825 από την Παλιοκούλια προς την Επιτροπή της Δυτικής Ελλάδος, με τον χαρακτηρισμό του Βαρνακιώτη ως «Τουρκο-Γεωργάκη». Συγκεκριμένα, ο Γιαννάκης Στράτος , ο οποίος, όπως αναφέρεται στο παραπάνω έγγραφο, πήγε μαζί με τους Βαρνακιώτη, τον Ράγκο , τον Βαλτινό στον Ομέρ Βρυώνη για τα «καπάκια», αναφέρει, μεταξύ άλλων, τα εξής: «…Ο Τουρκο - Γεωργάκης είναι εις την Άρταν και αυτός κάμνει όλα τα τερτίπια…»!
 |
| Η πρώτη σελίδα του πρώτου ποιήματος που αναφέρεται ολόκληρη στον «Τουρκογιωργάκη» |
 Το εξώφυλλο του βιβλίου μου «Σελίδες από τον ξεσηκωμό του ΄21 στην Ακαρνανία» (Αθήνα 1971) | |||
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου