18 Απριλίου: Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων, με επισκέψεις μόνο ... προβάτων!

Η λατρεία του παλαίμαχου ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού Ζιοβάνι στην αρχαία Στράτο, καθώς και η ξενάγηση των ''επισήμων'' με αναμνηστική φωτογραφία καθώς και οι αρχαιολογικές ζούγκλες που αποτελούν επένδυση για το νομό μας! 

Η σημαντική αυτή ημέρα που καθιέρωσε η Unesco για την ανάδειξη της Πολιτιστικής κληρονομιάς, βρίσκει τα αρχαία μνημεία στις περισσότερες περιοχές του Νομού μας ετοιμόρροπα, παρατημένα, μοναχικά, στο έλεος της φύσης και των αρχαιοκάπηλων, σε ξύλινους ακόμη… “νάρθηκες”!

Του Γιώργου Π. Μπαμπάνη

Πόσο δύσκολο είναι να συλλάβει κάποιος ότι έχουμε έναν πολιτισμό τόσο γεωμετρημένο, τόσο φυσικό που αντλείται από τους νόμους της φύσης και πόσο μάλλον το γεγονός ότι τα οικοδομήματα που δημιούργησαν οι πρόγονοί μας είχαν απαράμιλλη ευφυία όχι μόνο για την προστασία τους, αλλά και για το κάλλος! Παρθενώνας, Δελφοί, Κνωσσός, Έφεσος, Αμφίπολη και άλλα τόσα μνημεία, τα οποία δεν είναι γνωστά ακόμα! Και τι κάνουμε ως Νεοέλληνες έχοντας τούτη την προίκα; Πολύ απλά, την τσιμεντώνουμε, χαρίζουμε τα «αρχαία» μας, τάχα για ανάδειξη του Πολιτισμού, επενδύουμε σε αρχαιολογικές ζούγκλες και γινόμαστε τραγικοί με το μόνιμο τάχα αίτημα επαναπατρισμού των Ελγίνιων Αγαλμάτων. Τούτες τις πέτρες, όπως τις αποκαλούσε στο ποίημα του «Μυκήνες» ο Γεώργιος Σεφέρης, όποιος τολμήσει να τις σηκώσει βουλιάζει. Τούτες τις πέτρες τις αγάπησε περισσότερο γιατί είναι η μοίρα μας και η κληρονομιά μας…

Βουλιάζει όποιος σηκώνει τις μεγάλες πέτρες·

τούτες τις πέτρες τις εσήκωσα όσο βάσταξα

τούτες τις πέτρες τις αγάπησα όσο βάσταξα

τούτες τις πέτρες, τη μοίρα μου.

Πληγωμένος από το δικό μου χώμα

τυραννισμένος από το δικό μου πουκάμισο

καταδικασμένος από τους δικούς μου θεούς,

τούτες τις πέτρες.

Ο Ι. Θ. Κακριδής αναφέρει έντονα και χαρακτηριστικά στον πρόλογο του βιβλίου του “Οι αρχαίοι Έλληνες στη νεοελληνική παράδοση”, η οποία κυκλοφόρησε το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας το 1979, τα εξής:

“Και όμως τα χτίσματα που είχαν υψώσει οι αρχαίοι Έλληνες, αυτά πώς να ξεχαστούν; Όσο και να τα είχαν δαμάσει ο χρόνος και οι άνθρωποι, οι γενεές των Ελλήνων τα έβλεπαν μπροστά τους κάθε μέρα, κάστρα και ναούς και τείχη. Σε κάθε μεριά της ελληνικής γης αντίκριζαν παλαιικά χτίρια, όπου οι πέτρες, πελώριες, μονοκόμματες, ασήκωτες, υψώνονταν ακουμπώντας η μια πάνω στην άλλη χωρίς συγκολλητική ύλη. Και όταν ο χωρικός όργωνε το χωράφι του, συχνά τύχαινε να ξεχώσει μαρμαρένιες πλάκες με γράμματα αδιάβαστα, ή και τάφους, όπου, έξω από το σκέλεθρο του νεκρού, στοιβάζονταν αγγεία και όπλα και εργαλεία, όλα παράξενα και πρωτόφαντα. Και κάτι άλλο όμως: σε νεώτερα χρόνια ο ελληνικός λαός παραξενευόταν βλέποντας ξένους, που τους πίστευε όλους Εγγλέζους μυλόρδους, να φτάνουν από τις μακρινές χώρες τους στην Ελλάδα για να επισκεφτούν τους γκρεμισμένους ναούς, να περιδιαβάσουν τα χαλάσματα και να δοκιμάσουν να σκάψουν μέσα στα ερείπια. Αλήθεια, γιατί να δείχνουν τόση περιέργεια για τα χαλάσματα, τις κομματιασμένες πέτρες και τα σπασμένα αγγεία οι Φράγκοι;”

Ο μεγαλύτερος νομός της Ελλάδας και ο πιο προνομιούχος από πολλές απόψεις συνεχίζει ακόμη και σήμερα να είναι ο πιο φτωχός, ο πιο μίζερος, ο πιο εγκαταλελειμμένος, ο πιο αδιάφορος και ο πιο μη προσελκυτικός από κοινό, ενώ συγκεντρώνει όλα τα πλεονεκτήματα για ανάπτυξη! Ένας κοιμισμένος γίγαντας που ακόμη και στις μέρες μας βρίσκεται σε “κώμα”, περιμένοντας τη στιγμή που θα βρεθούν Άνθρωποι να τον ξυπνήσουν και να δείξει την ισχύ του.

Και δυστυχώς, αυτή τη μοίρα έχει και ο Πολιτισμός των Αιτωλών και των Ακαρνάνων! Και αντί σήμερα που είναι η Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και τοποθετήσεων που είχε ορίσει η Unesco ούτε ένα μνημείο μας δεν συγκαταλέγεται στο κατάλογο των αγαθών παγκόσμιας κληρονομιάς στην Ελλάδα. Σίγουρα, ένα μνημείο που θα έπρεπε να υπήρχε στον συγκεκριμένο κατάλογο θα ήταν ο Ναός του Στρατίου Διός! Καθώς όπως αναφέραμε και σε προηγούμενη δημοσίευση μας, αντί να γίνονται εργασίες, μελέτες και όλα τα σχετικά που προβλέπονται και αντί να δέχεται επισκέψεις τόσο από τουρίστες για να το θαυμάσουν και φοιτητές πανεπιστημίων για να τον μελετήσουν δέχεται επισκέψεις από άλλους… «επίσημους». Τουλάχιστον βγάζουν από τον κόπο τους αρμόδίους που θεωρούνται πανεπιστήμονες και δασκαλίζουν μία ιστορία χιλιάδων ετών και αφήνοντας την παρατημένη! Και από μνημεία ο νομός μας άλλο τίποτα. Τα ανάγλυφα της Αλυζίας χάνονται στο πέρασμα του χρόνου, στον ναό του Ηρακλέους στα Βλυζιανά οι αρχαιοκάπηλοι δεν έχουν αφήσει τίποτα όρθιο, στα Αρχαία Κόροντα η οργή τα φύσης έχει σκεπάσει τα πάντα, ο ναός του Καραού στον Αστακό απλά υπάρχει, στην Αρχαία πόλη στο χωριό Σκορτού, κορμοί δέντρων ξεφυτρώνουν σαν τα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας, αρχαία πόλη της Ρίγανης έχει σχεδόν εξαφανιστεί και στην Αρχαία Μητρόπολη ο ξύλινος νάρθηκας είναι μόνιμος σύντροφος της Επιβλητικής Αυλόπορτας. Αυτός είναι ο « Πολιτισμός» μας!

Στην Ηλεκτρονική Σελίδα “Πατρίς” δημοσιεύθηκε άρθρο με τίτλο: ICOMOS: Γιορτάζεται αύριο η Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών 2021, όπου αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

«Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Εθνικής Επιτροπής του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) -το οποίο είχε την πρωτοβουλία για τη θέσπιση της Παγκόσμιας Ημέρας το 1982-, το θέμα που επιλέχθηκε φέτος αναφέρεται στην ανάγκη αμερόληπτης προσέγγισης και ερμηνείας του παρελθόντος και στην ισότιμη προσέγγιση όλων των επιτευγμάτων της ανθρώπινης δημιουργίας. Σχετίζεται, επίσης, με την πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών «Δράση Δεκαετίας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη», στο πλαίσιο της οποίας προωθούνται θέματα πολιτιστικής και κοινωνικής ποικιλομορφίας και ισότητας δικαιωμάτων των φύλων. Το εγχείρημα της συντήρησης και διασφάλισης της πολιτιστικής κληρονομιάς απαιτεί κριτική εξέταση του παρελθόντος, προκειμένου αυτό να αποτελέσει πηγή γνώσης για το σχεδιασμό αλλά και την πρόβλεψη του μέλλοντος. Σήμερα θεωρούνται, πλέον, ξεπερασμένες οι συζητήσεις και οι τάσεις για στοχευμένη λήθη και μνημονική εξάλειψη συγκεκριμένων αφηγημάτων του παρελθόντος, καθώς, επίσης, και η προνομιακή παρουσίαση κάποιων ιστορικών αφηγήσεων έναντι άλλων. Η αντιμετώπιση των αμφισβητούμενων ιστοριών, κατά συνέπεια, προϋποθέτει ενδελεχή έρευνα και εξαντλητικό διάλογο, αποφεύγοντας μεροληπτικές ερμηνείες του παρελθόντος.

Στη Σύμβαση Παγκόσμιας Κληρονομιάς (1972) αναφέρεται ότι «…η υποβάθμιση ή εξαφάνιση οποιουδήποτε στοιχείου της πολιτιστικής ή φυσικής κληρονομιάς καθιστά πτωχότερη την κληρονομιά όλων των εθνών του κόσμου…».

Ωστόσο, εξακολουθεί να παρατηρείται ανισορροπία στην αναγνώριση, την ερμηνεία και, κατά συνέπεια, στη συντήρηση και διαφύλαξη των διάφορων εκφάνσεων και μορφών της πολιτιστικής κληρονομιάς. Με αφορμή τον φετινό εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Μνημείων και Τοποθεσιών, το ICOMOS απευθύνει πρόσκληση για την προώθηση ανάλογων ζητημάτων, την υιοθέτηση αμερόληπτων και τεκμηριωμένων προσεγγίσεων των διαφορετικών ιστορικών και πολιτισμικών αφηγημάτων και την εφαρμογή συμμετοχικών διαδικασιών για την αναγνώριση και αποδοχή της πολιτισμικής πολυμορφίας και πολυφωνίας.