Από την Στράτο ήταν ο πρώτος (άγνωστος) Ακαρνάνας ολυμπιονίκης στο παγκράτιο

Μερικές άγνωστες σχεδόν λεπτομέρειες για τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες του 776 π.Χ.,  τους μύθους και την ιστορική πραγματικότητα

Του Γιώργου Μπαμπάνη

Ο αείμνηστος Σαράντος Καργάκος στο μνημειώδες ειδικό τεύχος υπό τον τίτλο «Επετειακά Κείμενα», το οποίο κυκλοφόρησε μαζί με τον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» στις 26 Δεκεμβρίου του 1996 ως «Ειδική Χριστουγεννιάτικη Έκδοση» και στο οποίο  αναλύει και σχολιάζει ο ίδιος  τα σημαντικότερα γεγονότα από το 776 π.Χ. έως και το 1956 μ.Χ,  αναφέρει ότι οι «Α΄ Ολυμπιακοί αγώνες  που επεκράτησε να τοποθετούνται  στο έτος 776 π.Χ. «έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του ελληνικού ήθους και πνεύματος και αποτέλεσαν έναν από τους ισχυρότερους κρίκους της ενότητας του αθλητικού ιδεώδους και στην ανύψωση του πνευματικού καλαισθητικού επιπέδου των Ελλήνων». Από το κεφάλαιο αυτό σταχυολογούμε μερικές  άγνωστες σχεδόν λεπτομέρειες  για τους Α’ Ολυμπιακούς Αγώνες του 776 π.Χ. που αναφέρει ο Σαράντος Καργάκος:

Πρώτον, ο μύθος λέει ότι τους αγώνες εγκαινίασαν οι θεοί ή ο Πέλοψ, που έδωσε το όνομά του στην Πελοπόννησσο, νίκησε και σκότωσε τον Οινόμαο στην αρματοδρομία και  νυμφεύθηκε την κόρη του  Ιπποδάμεια . Σημειώνεται ότι  ο Οινόμαος ήταν   βασιλιάς της Πίσας (το σημερινό χωριό Μοιράκια) καλούσε  εκείνους που ζητούσαν την κόρη του  να  ανταγωνισθεί μαζί τους  στην αρματοδρομία. Αν ο μνηστήρας έχανε τον αγώνα έχανε και τη ζωή του. Έτσι πέθαναν 13 μνηστήρες και στο τέλος κι αυτός από τον Πέλοπα.

Δεύτερον, η Ιπποδάμεια, χρωστώντας χάρη στην Ήρα για το γεγονός αυτός, καθιέρωσε  αγώνες γυναικών, τα Ηραία, στους οποίους  μετείχαν  παρθένες  από την Ηλεία και την Πισάτιδα. Έπρεπε να τρέχουν  «λυσίκομες», δηλαδή με ξέπλεκα  μαλλιά, ντυμενες  με κοντό χιτώνα και με γυμνό το ένα στήθος! Έπαθλα ήταν  στεφάνια από αγριελιά («κότινος»). Ως πρώτη νικήτρια αναφέρεται η Χλώρις, κόρη του Αμφίονος και της Νιόβης.

Τρίτον, όμως ο μύθος επεκράτησε τελικά να είναι γενάρχης ο Ηρακλής  μετά τη γνωστή περιπέτειά του με τον βασιλιά Αυγεία και τους κοπρισμένους στάβλους του.

Τέταρτον, στους Ολυμπιακούς Αγώνες μετείχαν μόνο Έλληνες. Και μία λεπτομέρεια κάρφος  στα αρρωστημένα μυαλά των Σκοπιανών και  «βόμβα» στα χαλκεία της ιστορίας: Ο Αλέξανδρος Α΄ της μακεδονίας, για να συμμετάσχει στους αγώνες , υποχρεώθηκε να αποδείξει την ελληνικότητά του. Μόνο  επί ρωμαιοκρατίας  άρχισα να συμμετέχουν και Ρωμαίοι πολίτες, τίτλο που είχαν άνθρωποι πολλών φθλών κι έτσι  οι αγώνες πήταν παγκόσμια  χαρακτήρα.

Πέμπτον, στην αρχή το βραβείο (έπαθλο) του νικητή ήταν ένα μήλο ή ένας χάλκινος τρίπους. Από την 7ξ Ολυμπιάδα καθιερώθηκε ο «κότινος», κλαδί από την αγριελιά που έφερε από τη χώρα των Υπερβορείων ο Ηρακλής και τη φύτεψε στην Ολυμπία. Δηλαδή, οι αγώνες, όπως  αναφέρει ο Ηρόδορος, δεν  «χρηματίτες» ή «αργυρίτες», αλλά  «στεφανίτες»,. Δηλαδή, δεν ήταν αγώνες για  χρήματα, αλλά αγώνες αρετής.

Έκτον, το πρώτο αγώνισμα ήταν  το «στάδιον», απλός αγώνας δρόμου σε μήκος 192,25 μέτρων. Το 724 π.Χ. προστέθηκε ο «δίαυλος» (δρόμος δύο σταδίων) και το 720 π.Χ. ο «δόλιχος»  (δρόμος 24 σταδίων).

Έβδομον, τον πρώτο πίνακα Ολυμπιονικών συνέταξε ο περίφημος σοφιστής Ιππίας ο Ηλείος (5^ος αιώνας), με βάση τους καταλόγους του ιερού στην Ολυμπία. Ο Ιππίας είναι εκείνος που πρώτος  συνέγραψε τον Κόροιβο ως πρώτο Ολυμπιονίκη. Τον κατάλογο του Ιππία  συμπλήρωσαν  ο Αριστοτέλης και άλλοι συγγραφείς.

Όγδοον, ο πρώτος που χρησιμοποίησε τις Ολυμπιάδες για τη χρονολόγηση είναι ο Τίμαιος ο Σικελιώτης ( τέλη 4^ου αιώνα π.Χ.) και στη συνέχεια ο ο ιστορικός Πολύβιος, ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και άλλοι. Έτσι, χάρη στις Ολυμπιάδες  έχουμε δυνατότητα χρονολόγησης ενός μεγάλου διαστήματος 1.168 ετών (από 776 π.Χ.  έως το 393 μ.Χ.

Ένατον, οι Αρχαίοι Ολυμπιακοί αγώνες γίνονταν στην Αρχαία Ολυμπία κάθε τέσσερα χρόνια. Ξεκίνησαν επίσημα το 776 π.Χ. και καταργήθηκαν από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Θεοδόσιο το 393 μ.Χ.

Οι τρεις Αιτωλοακαρνάνες

Στον κατάλογο των Ολυμπιονικών  που καταγράφει τους Ολυμπιονίκες  έως και το 277 μ.Χ. υπάρχουν και τρεις Αιτωλοακαρνάνες (και όχι Αιτωλοί εσφαλμένα αναγράφεται!) ,  από τους οποίους οι δύο (Αιτωλοί) είναι γνωστοί, ενώ ο τρίτος (Ακαρνάν,  από τη Στράτο» άγνωστος., Οι συντοπίτες μας Ολυμπιονίκες είναι οι εξής:

1) 368 π.Χ., 103η Ολυμπιάδα: Αναφέρεται ένας άγνωστος Ολυμπιονίκης από την Αρχαία Στράτο στο Παγκράτιο. Το Παγκράτιον ήταν ένα αγώνισμα των αρχαίων Ελλήνων, ένας συνδυασμός πάλης, λακτισμάτων και πυγμαχίας χωρίς ιμάντες. Η ονομασία προέρχεται από τις λέξεις παν + κρατείν, δηλαδή νικητής γινόταν αυτός που «κατέχει την κυρίαρχη δύναμη» ή αυτός που «κυριαρχεί απόλυτα», ενώ οι αθλητές ονομάζονταν παγκρατιαστές. Το άθλημα αυτό, που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και πολεμική τέχνη, εισήχθη στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 648 π.Χ. στην 33η Ολυμπιάδα.

Σημειώνεται ότι τον άγνωστο Ακαρνάνα  «παγκρατιαστή» αναφέρει ο Παυσανίας στο γνωστό του πολύτιμο έργο «Ελλάδος Περιήγησης», όπου  δημιουργείται μια σύγχυση! Συγκεκριμένα, στα «Ηλιακά» (Β,2) αναφέρει τα εξής:

 «Παγκρατιαστοῦ δὲ ἀνδρὸς τὸν μὲν ἀνδριάντα εἰργάσατο Λύσιππος: ὁ δὲ ἀνὴρ οὗτος ἀνείλετο ἐπὶ παγκρατίῳ νίκην τῶν ἄλλων τε Ἀκαρνάνων καὶ τῶν ἐξ αὐτῆς Στράτου πρῶτος Ξενάρκης τε ἐκαλεῖτο Φιλανδρίδου. Λακεδαιμόνιοι δὲ ἄρα μετὰ τὴν ἐπιστρατείαν τοῦ Μήδου διετέθησαν πάντων φιλοτιμότατα Ἑλλήνων πρὸς ἵππων τροφάς. χωρὶς γὰρ ἢ ὅσους αὐτῶν κατέλεξα ἤδη, τοσοίδε ἄλλοι τῶν ἐκ Σπάρτης ἱπποτρόφων μετὰ τὴν εἰκόνα ἀνάκεινται τοῦ Ἀκαρνᾶνος ἀθλητοῦ, Ξενάρκης καὶ Λυκῖνος Ἀρκεσίλαός τε καὶ ὁ παῖς τοῦ Ἀρκεσιλάου Λίχας».

Το σημείο αυτό σε μετάφραση (Εκδόσεις «Κάκτος»):

«Υπάρχει ο ανδριάντας ενός παγκρατιαστή, έργο του Λυσίππου. 'Ήταν ο πρώτος Ακαρνάνας και ο πρώτος από τη Στράτο που νίκησε στο Παγκράτιο. Τον έλεγαν Ξενάρκη και ήταν γιος τον Φιλανδρίδη. Μετά την εισβολή των Μήδων, οι Λακεδαιμόνιοι άρχισαν να εκτρέφουν άλογα με πολύ μεγαλύτερο ζήλο απ' όλους τούς 'Έλληνες. Εκτός απ,' αυτούς που ήδη ανέφερα, υπάρχουν κι άλλοι ανδριάντες Σπαρτιατών εκτροφέων αλόγων, που είναι στημένοι μετά τον Ακαρνάνα αθλητή, του Ξενάρκη, του Λυκίνου, του  Αρκεσιλάου και του γιού του  Αρκεσιλάου , του Λίχα…».

Λοιπόν, ο Παυσανίας σττην παράγραφο αυτή  περιγράφει ανδριάντες και άλλα αφιερώματα  που ήταν στημένα στην Ολυμπία, διευκρινίζοντας ότι  αναφέρει ανδριάντες εκείνων που κέρδισαν  γνήσια διάκριση. Ένας ανδριάντα ήταν και του άγνωστου Παγκρατιαστή από την Στράτο, ο οποίος, όπως σημειώνει ήταν και ο πρώτος από τη Στράτο π[ου νίκησε  στο αγώνισμα αυτό. Μετά τον ανδριάντα του Ακαρνάνα ολυμπιονίκη αναφέρει άλλων αθλητών, όπως του Ξενάρκη,  του Λυκίνου κλπ

2) 240 π.Χ., 135η Ολυμπιάδα: Στον κατάλογο καταγράφεται ως ολυμπιονίκης ο Εράτων ο Αιτωλός στο άθλημα «Στάδιο». Ο Εράτων ο Αιτωλός (3ος αιώνας π.Χ.).

3) 200 π.Χ., 145η Ολυμπιάδα: Στον κατάλογο τω ν Ολυμπιονικών  αναγράφεται ο  Πυρρίας ο Αιτωλός στο ίδιο άθλημα, δηλαδή  «Στάδιο». Ο Πυρρίας ο Αιτωλός (3ος/2ος αιώνας π.Χ.). Αναφέρεται από τον Ευσέβιο της Καισαρείας στο σύγγραμμά του με τίτλο «Παντοδαπή ιστορία»  ότι  στέφθηκε ολυμπιονίκης στο αγώνισμα του σταδίου κατά τους 145ους (200 π.Χ.) ολυμπιακούς αγώνες της αρχαιότητας.

Πηγή: Βικιπαίδεια