Ένας σύγχρονος δεξιοτέχνης ξυλογλύπτης δίνει, με τη φαντασία του και το μεράκι του, στο ξύλο μορφές και σχέδια που αποτυπώνονται στις χειροποίητες γκλίτσες που υπάρχουν σε μια όμορφη και ιδιαίτερα εντυπωσιακή συλλογή του
Του Γιώργου Π. Μπαμπάνη
Ο συγχωριανός μας Γιώργος Μάσσος, με το αυτοδίδακτο ταλέντο του αποτυπώνει τα έργα του πάνω σε ξύλο από αγριελιά, το οποίο βρίσκει στα δάση του χωριού μας και με τη φαντασία του δίνει πνοή στο άψυχο ξύλο, με εντυπωσιακά αποτελέσματα, όπως εμφαίνονται στις παρατιθέμενες φωτογραφίες.
Πρόκειται για την πανάρχαια ξυλογλυπτική τέχνη, η οποία αποτυπώνεται στα αρχαϊκά ξόανα και ξύλινα αγάλματα. Το ξόανον βγαίνει από το ρήμα ξέω (= τρίβω, λειαίνω, στιλβώνω). Από το ίδιο παράγεται και το ξύλο (=λειασμένη, ξυσμένη επιφάνεια), από το οποίο άλλωστε κατασκευάζονταν τα αγάλματα αυτά, το ξύσμα πορτοκαλιού, η ξύστρα που οξύνει τα μολύβια, το μυαλό ξυράφι, το ξύρισμα και άλλες λέξεις.
Υπενθυμίζεται ότι το ξόανο ήταν ένα λατρευτικό άγαλμα φτιαγμένο από ξύλο. Παρίστανε συνήθως έναν θεό της αρχαιότητας και τοποθετούνταν στους χώρους λατρείας, μέσα, δηλαδή, στους ναούς. Ο τρόπος κατασκευής του ήταν άτεχνος και χονδροειδής, ώστε να φαίνεται ότι φέρει το σχήμα ενός κορμού δέντρου. Όπου συναντάμε τη λέξη αυτή στα κείμενα της αρχαιότητας, καταλαβαίνουμε ότι αναφέρεται στα αντίστοιχα ομοιώματα των θεών. Ο Ευριπίδης, για παράδειγμα, που στην τραγωδία του «Ιφιγένεια εν Ταύροις», παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο έφθασε η λατρεία της θεάς Αρτέμιδος στην χώρα των Ταύρων, (σημερινή Κριμαία) γράφει χαρακτηριστικά: Τίνι λόγῳ πορθμεύετε κλέπτοντες ἐκ γῆς ξόανα καὶ θυηπόλους; (στ. 1358 – 1359. Για ποιο λόγο κλέβετε από τη χώρα αγάλματα και ιέρειες;). Τα λόγια αυτά αποδίδονται στον Άγγελο, ο οποίος παρατηρεί ότι προσπαθούν οι ξένοι, Ορέστης, Πυλάδης και η ιέρεια Ιφιγένεια να δραπετεύσουν, έχοντας μαζί τους το λατρευτικό άγαλμα της θεάς. Στη συνέχεια, με τη λέξη αυτή αναφέρονταν σε κάθε είδωλο, ομοίωμα, εικόνα κυρίως των θεών. Επειδή αυτές ήταν ξύλινες, πολλές φορές με το ξόανον εννοούσαν ακόμη και τα ξύλινα μουσικά όργανα.
Σημειώνεται ακόμα ότι το Ιερό της Πολιάδος Αθηνάς ή Αρχαίος Νεώς ήταν ναός στην Ακρόπολη των Αθηνών. Πρόκειται για αρχαιότατο οικοδόμημα, το οποίο αναφέρεται από τον Όμηρο. Ο ναός κτίστηκε μεταξύ 525 και 500 π.Χ. και καταστράφηκε το 480 π.Χ. από την επιδρομή των Περσών. Στο σηκό του ναού βρισκόταν το αρχαίο ξόανο ή ξύλινο άγαλμα της Αθηνάς, το οποίο πιστεύεται πως είχε πέσει εξ ουρανού. Καταστράφηκε κατά πάσα πιθανότητα κατά τη διάρκεια της Περσικής εισβολής το 480 π.Χ.
Αυτή, λοιπόν, την εκπληκτική τέχνη αποτύπωσης σε ξύλο μορφών, αλλά και δημιουργίας αντικειμένων χρήσιμων για κάθε αρχαϊκή και παλιά οικογένεια, όπως πιρούνια, κουτάλια, πιάτα και, φυσικά, γκλίτσας συνεχίστηκε αδιάλειπτα και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Ένας δεξιοτέχνης ξυλογλύπτης ήταν και ο προπάππος μου Αντώνιος Στεργίου (Ντόνα α Στε), βλαχοποιμένας στην Παλαιομάνινα, ο οποίος πέθανε το 1942 και έχει αφήσει ξυλόγλυπτα που αποτελούν κειμήλια της οικογένειας των παππούδων Αριστοτέλη και Δημήτρη Στεργίου. Αυτή την τέχνη συνεχίζει με την απαράμιλλη τέχνη του στο ξύλο και ο Γιώργος Μάσσος με την κατασκευή γκλιτσών που στον ριμένικο λόγο της Ακαρνανίας λέγονται «κηρύκου» ή «κηρύγκου».
Υπενθυμίζεται ότι, όπως έχουμε αναφέρει πολλές φορές στα κείμενα μας και όπως προκύπτει από έρευνες του δημοσιογράφου και συγγραφέα Δημήτρη Στεργίου (βλέπε βιβλίο του «4.500 μυκηναϊκές, ομηρικές, αρχαιοελληνικές, βυζαντινές και νεοελληνικές λέξεις στον βλάχικο λόγο», Εκδόσεις Δημ. Παπαδήμα, Αθήνα 2007), η λέξη αυτή είναι μια από τις εκατοντάδες στο αρμάνικο («βλάχικο») λόγο, αρχαιοελληνική λέξη. Έτσι λένε οι Αρμάνοι, οι αυτόχθονες Έλληνες, τη γκλίτσα του βοσκού, όπως ακριβώς έτσι, δηλαδή, «κηρύκειον», έλεγε ο Ερμής τη ράβδο του από δάφνη ή ελιά που κρατούσε με τα δύο περιτυλιγμένα φίδια. Η λέξη «Κηρύκειον» παράγεται από το ρήμα «κηρύσσω», που σημαίνει καθιστώ κάτι δημόσια γνωστό μεγαλοφώνως, αναγγέλλω, διαλαλώ κάτι. Είναι, δηλαδή, η ράβδος που κρατούσαν στην αρχαιότητα οι κήρυκες κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και το σύμβολο επίσης που φέρνει στις διάφορες παραστάσεις ο Θεός Ερμής. Για τον βοσκό είναι σύμβολο επιστασίας, προσοχής και ασφάλειας του ποιμνίου του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου