Αυτά τα … «καραγκούνικα» μιλούσαν και μιλάνε οι γονείς μας και οι … παππούδες μας;

Ένα ηχηρό ράπισμα σε μια πλάνη που άρχισε πριν από διακόσια χρόνια ερήμην των Ελληνοβλάχων της Ακαρνανίας και που συνεχίζεται και σήμερα από Ελληνόβλαχο δάσκαλο της περιοχής μας…

Γράφει ο Γιώργος Π. Μπαμπάνης

Όταν διάβασα ότι ένας βλαχόφωνος (όχι Καραγκούνης)  δάσκαλος από τα Όχθια χαρακτηρίζει τους Ριμένους της Ακαρνανίας ως …«Βλαχοκαραγκούνηδες» έσπευσα κι έκανα μιαν έρευνα στα βιβλία του παππού μου Δημήτρη Στεργίου και Σε Καραγκούνικα Λεξικά. Αυτές τις καραγκούνικες λέξεις που έθεσα υπόψη των γονέων μου, του παππού μου Βασίλη και της γιαγιάς μου Φωτεινής Μπομπόλη και όλοι δήλωσαν παντελή άγνοια! Επίσης, επειδή στο ίδιο βιβλίο ο συγγραφέας και μερικοί (άσχετοι, καθότι μη βλαχόφωνοι!) παρουσιαστές του επισημαίνουν ότι οι … «Βλαχοκαραγκούνηδες» της Ακαρνανίας είναι και … τρίγλωσσοι, δηλαδή μιλάνε και … αλβανικά, προσέτρεξα πάλι στα βιβλία του παππού μου. Τα αποτελέσματα της έρευνάς μου αυτής καταφέρουν ηχηρό ράπισμα σε πλάνες – παραμύθια που επικρατούσαν πριν από … διακόσια χρόνια, όταν δεν υπήρχε  διαδίκτυο και πυκνή ενημέρωση. Από την πρώτη έρευνα κατάρτισα τον παρατιθέμενο πίνακα καραγκούνικων και αντίστοιχων  ελληνοβλάχικων, νεοελληνικών και αρχαιοελληνικών λέξεων για να διαπιστώσετε ότι συνεχίζεται η πλάνη αυτή όχι στους γύρω κατοίκους, αλλά και σε … βιβλίο!

Ύστερα, από την ίδια έρευνα προκύπτει ότι και ο Γερμανός ρωμανιστής βαλκανολόγος, σλαβολόγος, λεξικογράφος και εθνολόγος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, (διετέλεσε και μέλος της Ρουμανικής Ακαδημίας των Επιστημών!!!) Gustav Weigand,  επισημαίνει ότι δεν έχουν καμιά σχέση οι Βλαχόφωνοι της Ακαρνανίας με τους Καραγκούνηδες της Θεσσαλίας. Υπενθυμίζεται ότι ο Βάϊγκαντ  επισκέφτηκε τα βλαχόφωνα αυτά χωριά της Ακαρνανίας το 1890 και μεταφέρει τις εντυπώσεις του στο βιβλίο του υπό τον τίτλο  “Die Aromunen” (Οι Αρωμούνοι), δύο τόμων, το οποίο πρωτοεκδόθηκε  στα γερμανικά το 1895 και στην Ελλάδα στα ελληνικά από τον Φιλολογικό, Ιστορικό και Λογοτεχνικό Σύνδεσμο Τρικάλων το 2001 (Εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη), με εκτενή πρόλογο του καθηγητή Αχιλλέα Λαζάρου και σχόλια του παππού μου Δημήτρη Στεργίου. Τα βλαχόφωνα χωριά της  Μάνινας  επισκέφτηκε το 1890. Στον πρώτο ογκώδη τόμο (σελίδα 227) αναφέρει για το θέμα αυτό τα ακόλουθα: «Αυτοί εδώ,  στη Μάνινα, οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται στη διάλεκτό τους «Αρμάνοι (Αρμάν –Ριμένοι), ενώ οι Έλληνες γύρω τους τούς λένε Καραγκούνηδες…»

Στον δεύτερο πάλι ογκώδη τόμο (σελίδα 188) αναφέρει τα εξής: «Το όνομα Μάνινα έχει μεταφερθεί από το χωριό Κουτσομπίνα  ή Μάνινα σε όλη τη σειρά των χωριών κι εγώ διατηρώ αυτό το όνομα γι΄ αυτά τα χωριά, για να έχω μια συγκεκριμένη έκφραση για τη διάλεκτό τους. Οι ίδιοι ονομάζονται Αρωμούνοι – Ριμένοι, ενώ από τους άλλους Έλληνες που κατοικούν γύρω τους ονομάζονται Καραγκούνηδες, μια λέξη η οποία χρησιμοποιείται σε διάφορες περιοχές και και επίσης με διαφορετική έννοια…» . Σαφής, σαφέστατος και ειλικρινής, λοιπόν, ο Βάιγκαντ.

Αλλά, πέρα από τον χαρακτηρισμό των Ελληνόβλαχων της Ακαρνανίας ως … «Βλαχόφωνων Καραγκούνηδων» με την ίδια έκδοση  και θεωρίες ενισχύεται και μια άλλη πλάνη! Εκεί, λοιπόν, αναφέρεται ότι οι … «Βλαχόφωνοι … Καραγκούνηδες» της Ακαρνανίας είναι τρίγλωσσοι, δηλαδή μιλούν ελληνικά, βλάχικα και αλβανικά. Αλλά, ηχηρότατη απάντηση σε αυτή την εξωφρενική αντίληψη δίνει πάλι ο Βάϊγκαντ, ο οποίος στο δεύτερο τόμο του βιβλίου που αναφέρθηκε πιο πάνω και στη σελίδα 229 αναφέρει τα εξής: «… Μιάμιση ώρα από τα Όχθια βρίσκεται το χωριό Κατσαρός, πού πήρε το όνομά του από τον τσέλιγκα. Αυτός δεν ήταν στο σπίτι και έτσι μας πήγαν στο χάνι. Εκεί μαζεύτηκαν οι άντρες που είχαν παρατηρήσει εδώ και πολύ καιρό τον ερχομό μας στην πεδιάδα και που τώρα ήταν περίεργοι να μάθουν «ποιού είναι αυτοί οι ξένοι». Εγώ τους μίλησα μόνο ελληνικά, ενώ με το συνοδό μου μίλησα αλβανικά, που αυτοί θεωρούσαν φράγκικη γλώσσα και έτσι ευχαριστήθηκα που μπόρεσα να ακούσω ότι λένε στη μητρική τους γλώσσα, χωρίς καμιά ντροπή από μένα, αφού δεν είχαν ιδέα ότι καταλάβαινα τα αρωμουνικά. Κάποιοι νόμισαν ότι έχω προσληφθεί στα έργα που γίνονταν κοντά για τα τραίνα. Άλλοι πάλι νόμισαν ότι θέλω να επιβάλω καινούργιους φόρους. Αυτοί οι τελευταίοι θύμωσαν ιδιαίτερα μαζί μου και μού μίλησαν απειλητικά …».

Δηλαδή, οι … «τρίγλωσσοι» «Βλαχόφωνοι Καραγκούνηδες» Κατσαριώτες, που «μιλούσαν» κατά τον συγγραφέα και μερικούς παρουσιαστές και … αλβανικά, όχι μόνο δεν καταλάβαιναν τη συζήτηση, αλλά νόμιζαν ότι και μιλούσαν … φράγκικα!  Σημειώνεται ότι ο Ελληνόβλαχος φιλόλογος  Κων. Νικολαϊδης στο μνημειώδες έργο του «Ετυμολογικόν Λεξικόν της Κουτσοβλαχικής Γλώσσης» (κυκλοφόρησε το 1907), αναφέρει ότι από τις 6.657 κουτσοβλάχικες λέξεις του Λεξικού οι 2.605 κατάγονται από την ελληνική (από έρευνα του παππού μου προκύπτει με ντοκουμέντα ότι μισές από τις λατινικές αυτές λέξεις ή γύρω  στις 1.300, είναι αρχαιοελληνικές, δηλαδή μυκηναϊκές και ομηρικές, αφού, ως γνωστόν, η Λατινική αντέγραψε απλώς τη μυκηναϊκή και ομηρική,  3.460 από την ελληνική (και συνεπώς με την προσθήκη των παραπάνω 1.300 ο αριθμός διαμορφώνεται σε  4.500!), 150 μόνο από την αλβανική και 185 από τη σλαβική.

Καραγκούνικες	Ελληνοβλάχικες	Νεοελληνικές	Αρχαιοελληνικές
Αντίρου Απαναθιό Αρλές Βιρβιρίζω Βίτσα Γαλίκι Γιμόζω Γκαβός Γκανιάζω Γκιζέρα Γκουρλήθηκα Γκρίγκλας Γλέπω Δάχλου Έχος Ζαγκανάου Ζαλίκα Ζιόγκια Ζιόγκους Κάμσο Καόνια Κήπχια Κλοιά Κλούτα Κουκούτσελος Κουντούσβοιρας Κουσιάνα Κούτ΄σκους Κρένω Λαβίζω Λαμανάω Λιάκατι Λιανίσκα Λίλι Λιφαντουπα’ Μαλλαγράω Μαργώνω Ματσκάρι Μλ’ τσα Μπαμπτζιάρα Νίβου Νόμ’ Νόμια Ομπύον Ντερές Παγαδιάζω Προκόβα Ρούγα Σιάλτς Σκρόφα Συβάζω Ταχιά Τέρα Τζαχείλες Τζιζβές Τραπέτς Τρουίρα Τσαούλ Τσιόκαλα Τσιούκα Φουκαλίτσα Φουκριάσου	Μάτσου (Ε)πι (πι σουπερ) Μαράτου-Τριζέσου Ν’φρίκου Κόντα- σούφρα Κουφίνα Ούμπλου Όρμπου Νισιέτου Ίμνε Μινεκάου Γκαργκαλάνου – Γκουρτζουμάνου Μουτρέσκου Τζέτζιτου Βιότα Κουκουτέσκου Φορτία-κιρκάτι Κότου Τζιούμπα Κοντόου Πέπιν Γκιρντίνα Πέντικου Κηρύκου Κουκότου Σκούρτου Κουσίτσε Νίκου Γκρέσκου Βιργέσκου Ανακατιψέσκου- μιντέσκου Μεσαρκά-Μιντέλιε Μικουρμάει Πράτζε Μαραμάγκα Ανακατιψέσκου Νιαρικόρου Πούλα Αλγκίνα Νάρι Λουάου Ντένι Νούμερ Πρόνγκου Ρέου Μουλιέσκου Βιλέντζα Αμπόρου Σεράτου Πόρκα Ισουσέσκου Μένε Μουτριά Μπούτζα Πότσου Ξίνε -Αψύο Αυρίγκυρα Γκούρα Μπαϊάμα Τσούμα Μέτουρα Αύντου	Έντερο Πάνω Φουκαράς Φοβάμαι Βέργα Κοφίνι Γεμίζω Τυφλός Διψάω Περπάτα Πνίγηκα Λάρυγγας Βλέπω Δάκτυλος Περιουσία Κουνάω Φορτίο Αγκώνες Εξόγκωμα Πουκάμισο Πεπόνια Κήποι Κοιλιά Γκλίτσα Κόκορας Κοντός Πλεξίδα Μικρός Μιλάω Μαλώνω Ανακατεύω Εντόσθια Κουράστηκα Χρήμα Αράχνη Ανακατώνω Κρυώνω Πέος Μέλισσα Μύτη Πλένω Δός μου Ώμοι Πύον Ποτάμι Μαλακώνω Βελέντζα Αυλή Αρμυρό Γουρούνα Αρραβωνιάζω Αύριο Κοίτα Χείλη Μπρίκι Ξινό Γύρω – γύρω Στόμα Αμύγδαλα Κρανίο Σκούπα Άκου	Ματτύη Επί - Φρίκα - Κοπίνα Εν-πλέω - - - Νέκυα Γαργαρεών Νεοελ: Μούτρα - Βιότης - - - - - - - - Κηρύκειον - - - Μ(ν)ικρός - - - Μέσα +σαρξ Κορμός Νεοελ: παράς - - - - - Ρίνα (αναστροφή) Λούομαι Δίδω (ν)ώμοι - Ρέω - - - - - Ισόω - - - - Αίψα Αυ=πάλι + γύρω Νεοελ: Γούλα - - - Αύδω